Architect en stedenbouwkundig adviseur Jeroen Zuidgeest wil met zijn Rotterdamse Studio for New Realities buurten en gebouwen met maximale levenskwaliteit realiseren. Waar mensen fijn, duurzamer en gezonder leven, als onderdeel van een community. Een utopie? Nee hoor, zijn missie om de kwaliteit van het leven actief plek te geven in gebouwen en buurten is haalbaar en krijgt concreet vorm.
Jeroen Zuidgeest heeft de missie om met zijn ontwerpbureau bij te dragen aan onze leefomgeving en deze op een betere manier te organiseren. ‘Een grote opgave, maar wij willen laten zien dat het echt anders kan. Nederland had een sterke traditie van goede stedenbouwers. Kijk bijvoorbeeld naar waarom mensen houden van wijken uit de jaren ’30 van de vorige eeuw. We maakten sociaal sterkte buurten met veel groen, een krachtig voorzieningenniveau, plek voor ontmoeting en echt kwalitatieve woningen.’ Die visie op leefkwaliteit en samen-leven is ten gevolge van een te nauwe economische focus en individualisering naar de achtergrond verdwenen. Er is teveel dertien in een dozijn gebouwd en liefdeloze stukken stad gecreëerd. Daarnaast liggen er enorme duurzaamheids- en sociale opgaven. ‘ Er is dus echt een noodzaak om toe te werken naar een nieuwe realiteit’, meent Zuidgeest. ‘Gebouwen waar mensen prettig kunnen wonen en buurten die de ontwikkeling van sterke gemeenschappen ondersteunen en de kwaliteit van leven integreren. Waarbij het maximaliseren van levensgeluk voorop staat en we een werkelijkheid maken die menselijker, gezonder en verantwoordelijker is. Om zo een leven te kunnen leven waar je eigenlijk geen vakantie van nodig hebt.’
Wat dat betreft valt er veel te verbeteren in Nederland meent Zuidgeest. Zijn grote voorbeelden zijn de Scandinavische landen, maar ook Oostenrijk en Zwitserland, waar een groot deel van het leven zich buiten afspeelt. ‘Daar staat samen-leven en de verbinding met de natuur meer voorop. Zelfs bij koud weer drinken ze daar in een warme jas samen buiten een biertje.’ Het is volgens Zuidgeest een mindset: een keuze. ‘Waar sta je als samenleving voor, hoe richt je dit in en hoe gedraag je je?’
‘Er zitten teveel weeffouten in het hele ontwikkeldenkproces. Hoogbouw is de standaard voor verdichting, terwijl intensieve laagbouw eenzelfde dichtheid en een beter resultaat geeft. We willen dat kinderen veilig naar school kunnen fietsen, waar de auto momenteel voorop staat. We vinden het normaal dat bestelbusjes door de buurten scheuren en je voor andere zaken op pad moet, terwijl buurtvoorzieningen fijn zouden zijn.’ We ontwikkelen teveel gebaseerd op de status quo en kwantiteit in plaats van kwaliteit. Niet duurzaam en slecht voor ons geluk. ‘ Wat mensen willen is meestal heel basaal’, weet Zuidgeest. ‘Onderdeel van een gemeenschap zijn, gezond en duurzaam leven, kinderen zorgeloos buiten laten spelen. Prettig door de stad kunnen bewegen.’ Hij droomt van fijne buurten, met de openbare ruimte als echte verblijfsruimte, veel groen en een sterk voorzieningenaanbod als basis voor gemeenschapsleven.
Goede Buren
Paviljoen Plaswijckpark
‘WE MAKEN GEBOUWEN DIE GEBRUIK ONDER STEUNEN EN UITDAGEN’
De innovatieve stedenbouwkundig adviseur en architect ziet gelukkig een ontwikkeling waarin het duurzame en community denken het nieuwe normaal kan zijn. ‘Maatschappij breed, in verschillende vakgebieden, in hoe we willen leven. Het moet en kan echt anders.’ Om dat te realiseren geloven de stadsmakers van New Realities in ‘easy architectuur’, voor woningen, werkgebouwen en publieke ruimtes. Zijn missie: gebouwen maken die niet dwingend zijn in gebruik, maar je als gebruiker meer vrijheid geven. ‘ Waar gewoon de ramen open kunnen in plaats van een herriemakende en energieslurpende luchtbehandeling. En waar bewuste gebruikskwaliteiten geïntegreerd zijn. Bijvoorbeeld met een doordachte vormgeving van de route naar het gebouw toe, van plekken in de woning en de materialisering. We kunnen actief nudgen om duurzamer en meer mindfull te leven’, bekent hij.
Project Goede Buren in Vlaardingen is een voorbeeld daarvan. Twee woongebouwen met compacte, kwalitatieve sociale huurwoningen, met een slimme indeling en materialisering volgens een ruwbouw als afbouw principe. Met voor het panoramaraam een bankje om een fijne extra zitplek te creëren en een groot openslaand raam met Frans balkonnetje voor de buitenbeleving. De betonnen vloeren zijn gecoat om wegwerp laminaat bij nieuwe bewoners tegen te gaan, en geïntegreerde kasten voorkomen elke keer nieuwe Ikea kasten. Gemeenschappelijke ruimtes zijn te vinden op een royaal dakterras, gemeenschappelijke leef-lobby. Op elke verdieping is een mogelijke woning opgeofferd om een gemeenschappelijke ruimte te creëren, die inspireert om meer samen te wonen. ‘ Echt uniek wat we hier allemaal kunnen realiseren binnen het budget’, zegt hij trots. Maar ook de eerder gerealiseerde Willemstoren aan de voet van de Erasmusbrug in Rotterdam. ‘Ik geniet ervan als ik daarlangs fiets en altijd mensen op de balkons zie zitten.’
Goede Buren
Paviljoen Plaswijckpark
Spektakel moet volgens Zuidgeest dus niet voorop staan, maar impact. Dat vereist een andere aanpak. ‘We werken strategisch, maar ook als programmist.’ Iets wat nu verspreid is over de ontwikkelaar, architect en gemeente, maar niet echt doordacht wordt. Wij werken daarom vanuit de zachte kant van een ontwerp en denken zowel aan de hardware als aan de software en orgware. Daarvoor moet het proces anders worden ingericht, door bijvoorbeeld al aan het begin actief met stakeholders problemen en potenties te bepalen, of een klankbord van potentiële gebruikers samen te stellen om te borgen dat iets echt gaat werken. Verder vereist dat andere ontwikkelstrategieën en hoe we GREXen en StiKo’s inrichten. Dat is ingewikkeld, maar het moet gebeuren. Het gaat om hoe we waarde definiëren – niet enkel economische waarde, maar maatschappelijke waarde en leefkwaliteit.’
Willemstoren
‘EEN LEVEN WAAR JE GEEN VAKANTIE VAN NODIG HEBT’
Dat er daadwerkelijk gemeenschappen ontstaan waar mensen met plezier en op een gezonde manier leven, is daarnaast het resultaat van de holistische en integrale aanpak van het team van New Realities. Zuidgeest belicht hun onderscheidend vermogen: ‘Met ons team bekijken we elk project vanuit al onze diverse disciplines op een visionaire en pragmatische wijze. Met het welzijn van de gebruiker en de behoefte van de omgeving als leidend motief. We noemen onszelf ook een Design Squad. Een groep van slimme koppen die elkaar aanvullen en allemaal met hun expertise bijdragen aan onze missie op conceptueel, sociologisch, architectonisch, stedenbouwkundig, ontwikkelstrategisch en verhalend vlak. We werken echt door de schalen heen.’ Iets dat hij nog te weinig ziet gebeuren in de ontwikkelwereld.
District U
‘IK GENIET ALS IK ZIE DAT MENSEN ER DAADWERKELIJK GEBRUIK VAN MAKEN EN GELUKKIG ZIJN’
Auditorium
Buitenleven speelt in de ontwerpen van Studio for New Realities een grote rol. In de ontwikkelvisie voor de Oostflank van Rotterdam, waar 30.000 woningen komen met een stadsbrug, plek voor werken, voorzieningen en een versterkt stadslandschap voor connectie met de natuur. Dit wordt ook duidelijk in District U, bij de herontwikkeling van het Unileverterrein in Vlaardingen. Nieuwe en oude gebouwen vormen een nieuwe structuur , met groene straatjes en pleintjes als gebruiksruimte. Waar je samenleeft, werkt, leert, sport, speelt en op het terras koffie met elkaar drinkt. ‘Maar ook op kleinere schaal realiseren we het binnen-buiten gevoel zoals in het nieuwe paviljoen in Plaswijckpark in Rotterdam.’ Hij ziet daar met eigen ogen dat het werkt. Een gebouw dat past in het landschap, maar vooral een platform dat gebruikers in hun kracht zet. ‘Het gebouw kan overal open, het terras loopt door van buiten naar binnen. Een gebouw met bijna museale kwaliteiten dankzij de hoge plafonds en overvloedige lichtinval, en met zijn grote overkapping biedt het ook beschutting aan mensen.
De bevlogen architect gelooft dat het tij gekeerd kan worden. ‘Neem de mobiele telefoon, wie had ooit gedacht dat het zo’n logisch onderdeel van ons leven werd. Als je mensen de juiste handvatten geeft en zachtjes de juiste richting opduwt, dan gaat ook deze omwenteling lukken. Wij zijn op dit moment onderdeel van een team dat werkt aan de ontwikkeling van Schiehaven Noord in Rotterdam als potentiële Paris Proof tuin. De bedoeling is een buurt te realiseren die duurzaam is in alle aspecten. Waar men eenvoudiger leeft en lokaal geniet. Met weinig auto’s en veel voorzieningen. Alles moet loop-, fiets- en sportbaar zijn.’ Zuidgeest benadrukt dat de missie niet een makkelijk marketingverhaal is, maar gewoon realistisch. ‘De focus moet minder liggen op kwantiteit, maar vooral op kwaliteit.’
WAT IS HET ALLERBELANGRIJKSTE DAT WE NU NODIG HEBBEN IN DE WONINGMARKT:
Een visie op nationaal niveau – niet zomaar ‘straatjes erbij en veldjes vullen’, maar strategische sturing op locaties. In relatie tot klimaatopgaven, natuurwaarden, OV-bereikbaarheid en voortbouwend op/versterking van bestaande steden.
HOE HOUDEN WE WONEN BETAALBAAR:
Door het bouwen van andere GREX-en en het anders inrekenen van maatschappelijke waarden, inclusief het verdisconteren van de kosten voor mobiliteit van perifere locaties en wateropgaven. Meer samenwerking met woningbouwcorporaties, ruimte voor coöperaties, slimmere en lichtere gebiedsontwikkelingsplannen met alternatieve oplossingen voor mobiliteit, infrastructuur, parkeren, openbare ruimte, riolering, nutsvoorzieningen, etc.
WELKE BIJDRAGE WIL JIJ LEVEREN:
Het leveren van strategische plannen – het juiste doen – en bijdragen aan het realiseren van completere steden volgens het BuurtStad-concept.
WELKE FACTOREN ZIJN BELANGRIJK VOOR DE WOONMILIEUS VAN DE TOEKOMST:
Klimaatbestendigheid en leefkwaliteit staan voorop. Complete programmering en visie op sociaal duurzaam leven. Langzaam verkeer als prioriteit, een sterk stedelijk landschap, een gezonde omgeving en echt kwalitatieve, duurzame woonblokken.
WAT BETEKENT DUURZAAMHEID VOOR JOU:
Sociaal sterke buurten met ruimtelijk kwalitatieve oplossingen – dat is échte duurzaamheid.
HERONTWIKKELING OF NIEUWBOUW:
Beide, maar met het bestaande altijd als basis. Een kwalitatieve, duurzame stedelijke omgeving bouwt altijd voort op het bestaande.
WAAR LIGGEN DE MEESTE KANSEN, BINNENSTEDELIJK OF IN HET BUITENGEBIED:
Binnenstedelijk – daar liggen de grootste kansen in CO₂-reductie én de grootste opgaven die opgelost móéten worden.
HOE KUN JE AANTREKKELIJKE WONINGEN BLIJVEN BOUWEN IN DEZE MARKT:
Altijd inzetten op kwaliteit in plaats van kwantiteit. Baseren op bredere maatschappelijke en lange termijn waarden, in plaats van enkel economische en korte termijn.
ZETTEN WE IN OP STANDAARDISERING OF BLIJVEN WE MAATWERK LEVEREN:
Maatwerk op basis van slimme standaarden.
HOE SPELEN WE IN OP TRENDS ALS GEMEENSCHAPPELIJKE VOORZIENINGEN:
Dat is geen trend, maar is en was de basis van kwalitatieve, sociaal duurzame steden en buurten. Het moet onderdeel zijn van het pakket.
WELKE LEVENSLES HEB JE GELEERD EN VAN WIE:
‘Be the change you want to see in the world’ – van Gandhi.
WELKE WAARDEN WIL JE UITSTRALEN:
Rechtvaardigheid, verantwoordelijkheid en constructiviteit.
WAT MAAKT JOU NIEUWSGIERIG:
Het sublieme. En hoe het óók kan.
WAAR KOM JE TOT RUST:
In de buitenlucht.
WAT IS JE FAVORIETE UITWAAI-PLEK:
Het strand, de bergen en het bos.
HOE GA JIJ OM MET UITDAGINGEN:
Die aangaan en pragmatisch oplossen.
WAT IS JE DIEPSTE DRIJFVEER:
Bijdragen aan een betere wereld door te bouwen aan een omgeving waar je zelf in wilt leven.