Erfgoed verdient een nieuw hoofdstuk

COUP is geen traditionele vastgoedontwikkelaar. Het bureau, geleid door Gijs Schuurhuis en Peter Oussoren, richt zich volledig op erfgoed en complexe herbestemmingsprojecten. Met hun jarenlange ervaring en kennis van monumentale gebouwen, hebben ze zich ontwikkeld tot één van de toonaangevende spelers op dit gebied in Nederland. Hun missie is helder: historische gebouwen behouden door ze een duurzame en relevante functie te geven. Niet voor winst, maar voor waarde. ‘Wij geloven dat erfgoed een nieuw hoofdstuk verdient. Deze gebouwen hebben een ziel en een geschiedenis die niet verloren mag gaan’, zegt Schuurhuis enthousiast.

Het nachtfort

COUP werkt zowel als adviseur voor publieke en private partijen als ontwikkelaar van eigen projecten. Ze doen haalbaarheidsonderzoeken, begeleiden restauraties en zetten concrete herbestemmingsplannen op. Jaarlijks werken ze aan zo’n 40 gebouwen en gebieden, variërend van forten en fabrieken tot kerken en kloosters. Eén van hun meest bijzondere projecten is Fort Honswijk, een imposant verdedigingswerk uit de Nieuwe Hollandse Waterlinie. ‘Een fort herontwikkelen is enorm complex. Het is gebouwd als een verdedigingswerk, dus de ruimtelijke indeling is niet gemaakt voor een nieuwe functie. Toch is het ons gelukt om dit unieke erfgoed een tweede leven te geven’, vertelt Oussoren trots.

COUP heeft vanaf dag één gewerkt aan zowel de restauratie als de zoektocht naar een nieuwe ondernemer. Dat is gelukt. Het fort is nu een bruisende plek met horeca, bedrijfsruimtes en overnachtingsmogelijkheden onder de noemer ‘het Nachtfort’. Oussoren: ‘Het fort ligt aan de rivier, omringd door natuur en vleermuizen, en vormt een enclave tussen de lichtkoepels van Amsterdam, Utrecht en Den Haag.Hier kun je echt genieten van de sterrenhemel en de stilte van de nacht.’ Het project onderstreept COUP´s vermogen om samen met anderen erfgoed niet alleen te behouden, maar ook te laten floreren door het een vernieuwende functie te geven.

Kerken een nieuw leven geven

Het vinden van nieuwe passende functies is essentieel om historische gebouwen toekomstbestendig te maken. Zo zoekt COUP ook voor kerken naar innovatieve manieren om hun betekenis voor de gemeenschap te behouden. Schuurhuis: ‘Kerken vormen al eeuwenlang het hart van dorpen en steden, maar door ontkerkelijking en veranderende behoeften dreigen veel van deze bijzondere gebouwen leeg te komen staan.’ COUP besloot om niet alleen als adviseur op te treden, maar ook zelf actie te ondernemen. Ze zien niet alleen een probleem, maar ook een kans. Met het Fonds Toekomst Kerkgebouwen (FTK) nemen ze het initiatief om monumentale kerken een nieuw leven te geven. ‘In de komende 10 jaar komen zo’n 2.500 kerken leeg te staan, waarvan ongeveer de helft monumentaal is. Dat is een gigantische opgave’, legt Oussoren uit.

Fonds toekomst kerkgebouwen

De problematiek rondom leegstaande kerken kwam voor COUP niet uit de lucht vallen. In de afgelopen jaren voerden ze haalbaarheidsstudies en kerkenvisies uit voor tientallen gemeenten in Nederland. Dit gaf hen een scherp inzicht in de opgave waar Nederland voor staat. ‘We zagen dat er een groot probleem ontstond. Veel kerken verliezen hun oorspronkelijke functie, maar zijn te waardevol om ongebruikt te blijven. We wilden niet alleen adviseren, maar ook zelf onderdeel worden van de oplossing’, aldus Schuurhuis. Zo ontstond het idee voor het Fonds Toekomst Kerkgebouwen: een impact-investeringsfonds dat niet alleen winst nastreeft, maar ook een sociaal-maatschappelijke missie heeft.

‘HET GAAT NIET ALLEEN OM STENEN, MAAR OM DE ZIEL VAN EEN PLEK. WE WILLEN KERKEN NIEUW LEVEN INBLAZEN EN TEGELIJKERTIJD GEMEENSCHAPPEN VERSTERKEN’

Het eerste succes

Het fonds heeft inmiddels zijn eerste kerken verworven en werkt hard aan herbestemming. Een voorbeeld hiervan is de rijksmonumentale kerk uit 1663 in het dorp Stompetoren. Deze kerk wordt op het moment getransformeerd tot een multifunctionele ruimte voor verhuur. Even verderop in Schermerhorn is COUP eigenaar geworden van een kerk die langjarig terug verhuurd wordt aan de protestantse gemeenschap. Hier start COUP nog voor de zomer met een uitbreiding en verduurzaming van het pand. Oussoren: ‘Sommige kerkgenootschappen willen meer tijd besteden aan mensen en minder aan stenen. Wij helpen ze daarbij door het vastgoed over te nemen en een duurzame invulling te geven.’

Daarnaast, werkt COUP aan een bijzonder project waar een rijksmonumentale kerk en pastorie worden herbestemd. De pastorie (samen met nieuwbouw in de tuin)wordt omgevormd tot een hotel, terwijl de kerk zelf haar historische uitstraling behoudt en een nieuwe functie krijgt als ontmoetingsruimte en horecagelegenheid. Dit concept zorgt ervoor dat de kerk (niet wordt volgebouwd met kamers) haar monumentale waarde behoudt en tegelijkertijd economisch rendabel blijft.

Een nieuwe rol voor investeerders

COUP neemt op dit moment zelf het financiële risico om de eerste projecten van de grond te krijgen. Schuurhuis: ‘Je moet iets laten zien, je kunt niet blijven praten over plannen. Daarom investeren we nu zelf in de eerste kerken.’ De traditionele subsidies zijn vaak ontoereikend om de leegstandsproblematiek van kerken op te lossen. Daarom richt het FTK zich op impact-investeerders en family offices -vermogende families die niet alleen financieel rendement willen, maar ook maatschappelijke impact zoeken. Schuurhuis vertelt verder: ‘We zien een nieuwe generatie investeerders opstaan die zegt: rendement is belangrijk, maar we willen ook bijdragen aan een betere samenleving. Erfgoed is een waardevolle asset die goed in zo’n portefeuille past.’ Door kerken met een hoge herbestemmingswaarde te combineren met moeilijker te exploiteren locaties in kleinere dorpen, ontstaat een balans. Hierdoor kunnen ook kerken zonder directe commerciële potentie behouden blijven.

De toekomst

COUP heeft ambitieuze plannen. Ze streven ernaar jaarlijks tussen de 10 en 20 kerken aan hun portfolio toe te voegen. Dat betekent niet alleen veel overleg met kerkbesturen en gemeenten, maar ook een zoektocht naar de juiste balans tussen commerciële en maatschappelijke functies. Horeca, werkruimtes, culturele instellingen en zelfs woonzorginitiatieven worden als nieuwe bestemmingen verkend. ‘Het gaat niet alleen om stenen, maar om de ziel van een plek. We willen kerken nieuw leven inblazen en tegelijkertijd gemeenschappen versterken,’ benadrukt Oussoren.

Met het Fonds Toekomst Kerkgebouwen heeft COUP een innovatieve en duurzame aanpak ontwikkeld die niet alleen monumentale gebouwen redt, maar ook de leefbaarheid van dorpen en steden versterkt. Dit is niet zomaar vastgoedontwikkeling, maar een missie om cultureel erfgoed te behouden voor de toekomst gecombineerd met andere maatschappelijk doelstellingen.

Persoonlijke vragen Gijs Schuurhuis mede-eigenaar COUP

HOE MOTIVEER JIJ JE MENSEN, OOK GEZIEN DE GROTE ONZEKERHEDEN MOMENTEEL IN DE MARKT EN DE WERELD ALS GEHEEL?
Goede mensen hebben weinig motivatie nodig. Binnen COUP zijn we allemaal gedreven om het verschil te maken
WAAR HAAL JIJ JE INSPIRATIE VANDAAN?
De historie is voor mij een onuitputtelijke bron van inspiratie
WELKE PERSOON OF WELKE GEBEURTENIS HEEFT EEN BESLISSENDE INVLOED GEHAD OP JE ONDERNEMERSCHAP?
Mijn compagnon Peter heeft de ondernemersvlam in mij doen ontbranden
VISIONAIR OF DOWN TO EARTH?
Down to earth. Ik wil bijdragen aan grote vraagstukken, maar ben ook ongeduldig – altijd op zoek naar een way forward
OP WELKE PLEK KUN JIJ JE ECHT OPLADEN?
In de bergen
HOE REAGEER JIJ OP TEGENSLAG?
Door actie te ondernemen en de tegenslag aan te gaan
WAT KENMERKT MODERN LEIDERSCHAP VOOR JOU?
Modern leiderschap doorbreekt de ogenschijnlijke tegenstelling tussen winst en waarde
HOE BLIJF JIJ BIJLEREN?
Door samenwerking aan te gaan met partijen die mij inspireren
WAT IS HET ULTIEME DOEL DAT JE WILT BEREIKEN MET JE BEDRIJF?
Royal COUP, 100-jarig bestaan, nog 90 te gaan!
HOE KIJK JIJ NAAR DE VOLGENDE GENERATIE/ DE GENERATIE BOVEN JE?
Ik zie mijzelf als een next gen ondernemer: meer gemeenschapsgericht, minder afhankelijk van wat de overheid op tafel legt, proactief en actiegericht. Niet voor winst, maar voor waarde
WAT WIL JIJ MENSEN MEE GEVEN?
Kom in actie, zoek elkaar op, maak het verschil
WAT MAAKT JOU NIEUWSGIERIG?
Leegstand op bijzondere plekken – vaak is het een kwestie van partijen verbinden en problemen niet uit de weg gaan. Dapper zijn!
HOE GA JIJ OM MET UITDAGINGEN?
Vastbijten en niet meer loslaten
WAT IS JE DIEPSTE DRIJFVEER?
Mooie tastbare plekken creëren en doorgeven aan een nieuwe generatie
HOE COMBINEER JIJ HART EN VERSTAND?
Romantiek en realisme zijn verankerd in al onze projecten – de balans daartussen vinden is ons ambacht
DURF JIJ GROOT TE DROMEN?
Zeker! Met het Fonds Toekomst Kerkgebouwen gaan we aan de lat staan om jaarlijks te werken aan een nieuw hoofdstuk voor 10 tot 20 kerken
IN WELKE STAD ZOU JE GRAAG WILLEN WONEN?
Naarmate ik ouder word, ben ik steeds meer het buitengebied gaan waarderen. Terug naar mijn roots. Ik woon in een monumentale boerderij – natuur en erfgoed samen, dat is waar ik op mijn plek ben
NAAR WELKE PODCAST LUISTER JE GRAAG?
Boekesteijn en De Wijk

‘IN DE KOMENDE 10 JAAR KOMEN ZO’N 2.500 KERKEN LEEG TE STAAN, WAARVAN ONGEVEER DE HELFT MONUMENTAAL IS. DAT IS EEN GIGANTISCHE OPGAVE’

Persoonlijke vragen Peter Oussoren mede-eigenaar COUP

WIE OF WAT INSPIREERDE JOU OM EEN EIGEN BEDRIJF TE STARTEN?
Als je passie en ambitie hebt dan wil je die 100% vormgeven. Daartoe moet je energie kunnen behouden en dat gaat het beste als je zelf de koers kunt uitzetten
WELKE WAARDEN WIL JE UITDRAGEN MET JE BEDRIJF EN WAAROM?
Delen is mooier dan afschermen en waarde is belangrijker dan winst
OP WELKE MANIER IS JOUW ONDERNEMERSCHAP GEGROEID?
De toegevoegde waarde van mooie dingen doen en iets toevoegen aan de kwaliteit van de leefomgeving is groter dan persoonlijk gewin
HOE MOTIVEER JIJ JE MENSEN, OOK GEZIEN DE GROTE ONZEKERHEDEN MOMENTEEL IN DE MARKT EN DE WERELD ALS GEHEEL?
Dapper zijn is de kern van het bestaan
WAAR HAAL JIJ JE INSPIRATIE VANDAAN?
Natuur en cultuurgeschiedenis (en vooral de combinatie daarvan)
WAT IS JE GROOTSTE TEGENSLAG ALS ONDERNEMER GEWEEST EN HOE HEB JE DIE OVERWONNEN?
De vastgoedcrisis in 2008 heeft me juist gebracht waar ik nu ben – van groots en meeslepend op de Zuidas naar monumentjes in de provincie
WELK BOEK MOET IEDERE ONDERNEMER LEZEN / WELKE PODCAST MOET IEDERE ONDERNEMER VOLGEN?
Zen en de kunst van het motoronderhoud – Robert M. Pirsig
WELKE PERSOON OF GEBEURTENIS HEEFT EEN BESLISSENDE INVLOED GEHAD OP JE ONDERNEMERSCHAP?
De vastgoedfraude
ALS JE 1 KERNWAARDE MAG NOEMEN DIE JOUW LEIDERSCHAP KENMERKT, WELKE IS DAT DAN EN HOE HERKENNEN MENSEN DAT?
Vertrouwen
GO WITH THE FLOW OF EIGEN KOERS VAREN?
Eigen koers varen brengt risico en schoonheid, tegenwind en geluk. De schoonheid van het onverwachte en de energie van het onbekende
VISIONAIR OF DOWN TO EARTH?
Visionair – beter dromen dan herhalen
OP WELKE PLEK KUN JIJ JE ECHT OPLADEN?
In de bergen
HOE REAGEER JIJ OP TEGENSLAG?
Harder werken, meteen oppakken
WAAR LIG JIJ WAKKER VAN?
Gemaakte fouten, teleurgestelde mensen
WAT KENMERKT MODERN LEIDERSCHAP VOOR JOU?
Delen en verantwoordelijkheid geven
HOE BLIJF JIJ BIJLEREN?
Veel projecten blijven doen met nieuwe mensen
WAT ZOU JE ANDERS WILLEN DOEN?
Minder waan van de dag
HOE KIJK JIJ NAAR DE VOLGENDE GENERATIE / DE GENERATIE BOVEN JE?
De jeugd heeft de toekomst en omarmt steviger waarden dan wij deden
WELKE LEVENSLES HEB JE GELEERD EN VAN WIE?
Dat geschiedenis rijkdom is. Begrijpen waar we vandaan komen is heel waardevol
WAT WIL JIJ MENSEN MEEGEVEN?
Geschiedenis en toekomst verbinden
WAT WIL JIJ BIJDRAGEN?
De wereld een stukje mooier maken, zowel fysiek als mentaal
WAAR SPREEK JE AF MET VRIENDEN?
Buiten
WELKE VITAMINES SLIK JE DAGELIJKS?
Geen
WAAR KOM JE TOT RUST?
Buiten
HOE COMBINEER JIJ HART EN VERSTAND?
Volg je hart en gebruik je verstand met mate
HOE KOM JIJ TOT JEZELF NA EEN DRUKKE WERKWEEK?
Buiten sporten en rustig ontbijten
HOEVEEL UUR SPORT JE PER WEEK?
6
HOE BLIJF JIJ TROUW AAN JEZELF?
Neem de tijd voor reflectie, zoek verwondering
WELK BOEK LEES JE NU?
Het geluk van de wolf