VG Visie Daily #60: Hier in Amsterdam verrijzen nieuwe woningen, kantoren en voorzieningen

Amsterdam is erin geslaagd de planvoorraad woningen tot 2035 met 20.000 te verhogen naar 90.000, laat wethouder Woningbouw en Stedelijke Ontwikkeling Reinier van Dantzig weten. De woningbouw moet voornamelijk tot stand komen door verdichting van de bestaande stad. Vanwege het tekort aan bedrijfsruimten stopt Amsterdam grotendeels met de transformatie van bedrijventerreinen, op Haven-Stad na.

Wethouder Van Dantzig (D66) schrijft dat in de nieuwe nota Amsterdam: Bouwen aan buurten van de toekomst, Ontwikkelstrategie 2035. Het beleidsstuk is een specificering van de in 2021 verschenen Omgevingsvisie 2050. Hierin doet Van Danztig uit de doeken hoe Amsterdam de jaarlijkse beoogde woningproductie van 7.500 woningen wil realiseren en waar de woningbouw plus alle stedelijke voorzieningen moeten landen. Vergroting van de planvoorraad is volgens hem absolute noodzaak vanwege het oplopende woningtekort en de aanhoudende bevolkingsgroei. Volgens de Primos-woningmarktprognose van ABF Research bedraagt het woningtekort in Metropoolregio Amsterdam nu ruim 75.000 woningen.

Ondanks financiële crisis, coronapandemie en het woningtekort blijft Amsterdam gemiddeld groeien met ongeveer 10.000 inwoners per jaar. In de periode 2008-2014, waarin de stad vanwege de economische crisis relatief weinig bouwde, groeide de bevolking in hetzelfde tempo. In coronajaar 2021 stokte de bevolkingsgroei, maar deze werd al in het jaar daarna nagenoeg gecompenseerd. De instromers zijn jong en in toenemende mate afkomstig uit het buitenland. De afgelopen vijf kwam de jaarlijkse woningproductie gemiddeld uit op 7.000. Door de zeer robuuste instroom neemt de druk op de bestaande woningvoorraad en de voorzieningen echter steeds sterker toe.

Bouwcrisis

De planvoorraad voor de komende jaren is op orde. Die liep al op van 5.000 woningen in 2023 naar 10.000 dit jaar en zelfs ruim 16.000 in 2025. Tot en met 2030 valt dat aantal terug naar gemiddeld ongeveer 7.500 per jaar. In de periode 2032-2035 is de planvoorraad praktisch non-existent. In totaal laat de planvoorraad in deze periode een tekort zien van 24.000 woningen. Door de overmaat aan plannen de komende jaren verwacht Van Dantzig dat een deel daarvan naar latere jaren doorschuift. Rekening houdend met doorschuif en uitval denkt hij dat met een toevoeging van 20.000 de planvoorraad op orde kan worden gebracht. ‘Ondanks de huidige bouwcrisis kan Amsterdam tot 2035 zo toch structureel 7.500 woningen per jaar in aanbouw nemen.’

‘ONDANKS DE HUIDIGE BOUWCRISIS KAN AMSTERDAM TOT 2035 STRUCTUREEL 7.500 WONINGEN PER JAAR IN AANBOUW NEMEN’

40-40-20-beleid blijft

Bij de programmering van deze woningen blijft het uitgangspunt 40 procent sociaal, 40 procent middensegment en 20 procent vrijesectorwoningen. Momenteel werkt Amsterdam aan projecten die tot 2035 ongeveer 70.000 woningen kunnen opleveren. Deze projecten liggen vooral in de ringzone – met Noordelijke IJ-oever, Zuidas, Overamstel, Zeeburgereiland, Schinkelkwartier en Ring-West als belangrijkste gebiedsontwikkelingen – Amstel III en op IJburg. Van de 20.000 huizen waarmee Amsterdam planvoorraad gaat aanvullen, komt ongeveer de helft in gebieden rondom stedelijke kernen en stationskwartieren zoals Haven-Stad (nabij station Sloterdijk) en de Zuidas.

‘STADSDEELWINKELCENTRA MOETEN ZICH VERDER ONTWIKKELEN TOT VOLWAARDIGE STEDELIJKE KERNEN’

Stadsdeelwinkelcentra

De andere helft moet komen uit verdichting van bestaande buurten daaromheen. De afgelopen jaren is hier een begin mee gemaakt, getuige de plannen voor Arenapoort, het Osdorpplein en het Buikslotermeerplein. De overige kernen van de stad bevinden zich in andere ontwikkelfasen. Het gaat onder meer om gebiedsontwikkelingen rond station Noord, Amsterdamse Poort, Zuidas-Gelderlandplein, Sloterdijk-Hemknoop, station Lelylaan en Amsterdam Amstel. Stadsdeelwinkelcentra zich verder ontwikkelen tot volwaardige stedelijke kernen. ‘Hier maken we de komende jaren ruimte voor woningbouw in hoge dichtheden en ontwikkelen we een gemengd stedelijk programma met werkgelegenheid, cultuur, onderwijs en andere voorzieningen.’

Haven-Stad is de beoogde nieuwe stadswijk tussen een deel van het Westelijk Havengebied en Amsterdam-Noord. De ontwikkeling daarvan wil Van Dantzig gefaseerd doen en in aansluiting op de bestaande stad en reeds lopende ontwikkelingen aan de Noordelijke IJ-oevers, Houthavens en Sloterdijk Centrum. ‘Het tempo waarin we deze locaties tot uitvoering brengen, hangt af van investeringen in bereikbaarheid, aanpassing van milieucontouren en de bereidheid van de markt. De afspraken met Rijk en regio over bereikbaarheidsinvesteringen zijn hier randvoorwaardelijk’, aldus de wethouder.

Tekort aan werklocaties

Dat Amsterdam voornamelijk voor verdichting van bestaande stadskernen boven transformatie van bedrijventerreinen kiest, heeft volgens de wethouder te maken met het tekort aan werklocaties. ‘Voor de overige delen van de stad bereiden we geen nieuwe grootschalige transformaties voor. Een aantal bedrijventerreinen willen we behouden in het belang van de stad. Zo houden we ruimte in de stad voor bedrijvigheid, werkgelegenheid voor met name praktisch opgeleiden, de maakeconomie en vitale functies.’ De keuze voor verdichting van stedelijke kernen buiten de binnenstad is gedaan om de eerste te versterken en de laatste te ontzien.

‘RICHTING 2040 ZAL HET REGIONALE TEKORT AAN BEDRIJVENTERREIN IN DE METROPOOLREGIO ROND DE 600 TOT 1.100 HECTARE BEDRAGEN’

1 miljoen inwoners

Wanneer Amsterdam – met nu ongeveer 935.000 inwoners – het aantal van 1 miljoen ingezetenen telt, is lastig te voorspellen. Van Dantzig verwacht op basis van de meest recente bevolkingsprognoses Amsterdam rond 2035 de grens van 1 miljoen inwoners zal passeren. Het CBS en PBL zeiden medio 2023 echter nog dat dit aantal al in 2030 wordt bereikt. De wethouder gaat er hoe dan ook vanuit dat de stad de komende jaren in trek blijft bij mensen en bedrijven. Hij benadrukt dat behalve woningen ook veel (maatschappelijke) voorzieningen, kantoren en bedrijfsruimten nodig zijn. Zo is tussen 2017 en 2022 het aantal arbeidsplaatsen in de hoofdstad met ruim 60.000 gegroeid, wat neerkomt op een jaarlijkse banengroei van 2,4 procent.

Om die reden wil Van Dantzig ruimte reserveren voor nieuwe voorzieningen, kantoren en bedrijfsruimten. ‘Denk aan basisscholen, gymzalen, kinderdagverblijven, gezondheidscentra, buurtkamers, groen, sportvelden en ruimte voor de logistiek en maakeconomie. Amsterdam heeft al een tekort aan bedrijfsruimte. Richting 2040 zal het regionale tekort aan bedrijventerrein rond de 600 tot 1.100 hectare bedragen. Daarom stellen we regionale afspraken voor om terughoudender te zijn met transformatie, stappen te zetten met intensiever ruimtegebruik op bedrijventerreinen, selectieve uitgifte van bedrijventerreinen en indien nodig uitleg van nieuwe bedrijfskavels.’

Hoogbouw

Kantoren blijven volgens hem ook in de toekomst een essentieel onderdeel van het economisch ecosysteem van Amsterdam als internationale, innovatieve stad. ‘Na 2030 neemt de ruimte voor kantoorontwikkeling in de plannen echter af. De ontwikkeling van de kantorenmarkt is grillig en moeilijk voorspelbaar. Amsterdam is en blijft de toplocatie voor internationale kantoren en kantoorachtige bedrijven in Nederland. Daarom is het verstandig om ook na 2030 locaties in ontwikkeling te hebben waar nieuwe kantoorontwikkeling mogelijk is.’ Vooral rondom ov-knooppunten kan hoogbouw een geschikt middel zijn om veel functies te combineren op een klein oppervlak. Het nieuwe Hoogbouwbeleid van Amsterdam zal de wethouder later dit jaar bekendmaken.