VG Visie Daily #63: De Tilburgse groeispurt verklaard door wethouder Van der Pol

Tilburg zet de komende jaren in op versterking van de hele stad. Vanuit het hippe stationsgebied gaat zich een groene loper naar noord en zuid vertakken, geflankeerd door hoogwaardige woon- en werkmilieus. Aanjager is wethouder Bas van der Pol, die de markt als onmisbare partner beschouwt. ‘Ik vaar ook op intelligentie vanuit de markt.’

Bas van der Pol is de bevlogen en energieke D66-wethouder Stedelijke Ontwikkeling en Economie van Tilburg, de voormalige Brabantse textielstad die de laatste decennia als een feniks uit de as herrijst. De geboren en getogen Tilburger, opgeleid als bouwkundige, was tot zijn benoeming tot wethouder in 2021 directeur van architectuurcentrum AIR Rotterdam. Met de vastgoedsector kan Van der Pol (45) dan ook goed lezen en schrijven. ‘Als wethouder heb ik geen last van marktwantrouwen. Ik ken de meeste marktpartijen en beschouw ze als onze partners. Ik kan onderscheiden wat een goed en realistisch verhaal of wanneer ik moet doorvragen. Met dat vertrouwen is het veel fijner werken dan als je de sector niet kent.’

Inhakend op de actualiteit hoopt de D66’er ook te kunnen vertrouwen op het aanstaande rechtse kabinet. ‘Dat moet binnenstedelijke gebiedsontwikkeling in Nederland langjarig mogelijk maken. Mijn vurige wens is een meerjarige financiële commitment in plaats van alle tijdelijke potjes. De nieuwe minister zou een lijst met voor Nederland prioritaire projecten moeten opstellen. Buitenstedelijke projecten horen daar wat mij betreft niet bij. Risicoloos bouwen in de polder is verleidelijk nu tijd en geld schaars zijn. Maar het is niet goedkoper of sneller en dat zou vooral contraproductief zijn voor alle binnenstedelijke opgaves. Marktpartijen zouden dan hun focus verleggen naar uitleglocaties, wat funest is voor de binnenstad en de vernieuwing van onze wijken.’

Steeds meer studenten

Ook Tilburg staat voor een immense opgave, benadrukt hij. ‘Het huidige college heeft bij zijn aantreden in 2022 de stedelijke ontwikkelingsstrategie herijkt. We hebben geconcludeerd dat Tilburg meer woningen nodig heeft; tot 2040 ongeveer 25.000 tot 31.000. Tilburg groeit onder meer door de toename van het aantal studenten die bovendien in grotere getalen in Tilburg blijven en een gezin stichten. De woningbouw willen we overwegend binnenstedelijk laten landen. Uit elk onderzoek of enquête blijkt dat Tilburgers snel met hun fiets in het groen willen zitten. Mikten we in 2022 op een jaarlijkse woningproductie van 1.500, inmiddels hebben we een autonome groei van 1.600 huizen nodig.’

Als wethouder Stedelijke Ontwikkeling kan hij het zich niet permitteren alleen op het centrum te richten. ‘Tilburg wordt alleen een toekomstbestendige stad als we haar in onderlinge samenhang ontwikkelen. Dat geldt ook voor commerciële vastgoedprojecten; de vraag naar kantoren en bedrijfsruimten blijft groot. Bedrijven voelen zich mede door de jonge, hoogopgeleide bevolking aangetrokken tot Tilburg. Op een bevolking van ongeveer 230.000 heeft Tilburg al ruim 43.000 studenten, waarvan het grootste deel universitaire – en HBO-studenten. We hebben de totale ruimtevraag van werken becijferd op 140 hectare. We programmeren die binnenstedelijk; grotendeels op de twee nieuwe werklocatie Spoorzone en het Kenniskwartier, het te transformeren Tilburg-West. Decentrale kantorenbouw willen we niet meer.’

‘TILBURG HEEFT ER DANKZIJ DE SPOORZONE MET ZIJN BEROEMDE LOCHAL EN HET BERLIJNS AANDOENDE SPOORPARK VEEL FANS BIJGEKREGEN’

Grote planvoorraad

De afgelopen jaren is Tilburg erin geslaagd de beoogde woningproductie te behalen. Maar vorig jaar is daar aardig de klad ingekomen, constateert hij. ‘We hadden netto amper 1.000 nieuwe woningen. Nogal wat projecten vielen stil vanwege de verwachte lage rendementen en opgelopen kosten. Maar zowel het Rijk als gemeente zijn bijgesprongen. De afgelopen twee jaar heeft Tilburg een Rijksimpuls van ruim 110 miljoen euro ontvangen voor woning- en infraprojecten. Zelf hebben we een goed gevuld fonds Stedelijke Ontwikkeling met ruim 90 miljoen euro. Daarnaast hebben we een klimaatfonds met 30 miljoen euro en een groen- en parkenbudget dat we jaarlijks structureel met 5 miljoen vullen.’

Hij ziet het tempo dit jaar weer omhoog gaan. ‘Dat hebben we ook te danken aan de goede samenwerking met drie woningcorporaties. De landelijke marktpartijen tonen zich eveneens betrouwbare partners. Grote spelers als BPD, Heijmans, Synchroon, Era Contour, VolkerWessels, AM, Triborgh en Amvest zijn alle hard met bestaande en nieuwe projecten bezig. Tilburg heeft bovendien veel lokale ontwikkelaars en bouwers die zich inzetten voor de maatschappelijke opgave. Onze totale planvoorraad ligt nu op 16.500 woningen, waarvan 5.000 hard. Van de ruim 30.000 geplande woningen komen er 9.500 binnen de stadsring, 10.000 in het nieuwe Kenniskwartier in Tilburg-West, 5.000 in het noorden, 2.500 in zuid en nog eens 1.000 in de Kanaalzone. Buitenstedelijk realiseren we 3.000 huizen in onze drie dorpen en enkele honderden in onze enige vinexwijk Reeshof.’

‘OOK ALS WE ALLE RISICO’S EN TEKORTEN HEBBEN AFGEDEKT KOMT ER SOMS TOCH GEEN INVESTERINGSBESLUIT’

Gezochte onzekerheid

Niet alles loopt van een leien dakje, erkent Van der Pol. ‘Het komt regelmatig voor dat we alle risico’s en tekorten hebben afgedekt, maar er toch geen investeringsbesluit door de ontwikkelaar wordt genomen. Dat gebeurt met name bij kleinere projecten. In plaats van stilstand heb ik dan liever een gesprek. Als excuus wordt meestal de slechte markt genoemd. Dat vind ik nogal gezochte onzekerheid. Marktpartijen hebben tot 2022 jarenlang veel rendement en winst gemaakt. Dan zouden ze wel wat meer vertrouwen mogen uitspreken als het nu even tegenzit. Tilburg mag op zijn beurt wel wat sneller keuzes maken. Wij hebben de neiging lang over alles na te denken. Ik probeer ons meer parallelle beslissingen te laten nemen. Ook willen we de gemeenteraad eerder in positie brengen, dat maakt de positie van de gemeente helder en biedt initiatiefnemers stabiliteit in procedures die soms lang lopen..’

Kenniskwartier

Tilburg heeft er dankzij het hippe woon-, werk- en verblijfgebied Spoorzone met de inmiddels beroemde LocHal en het Berlijns aandoende Spoorpark veel fans bijgekregen. In deze coalitieperiode die loopt tot medio 2026 neemt de wethouder zich voor een klap op de eerste Kenniskwartier-projecten en op de laatste Spoorzone-projecten te geven. ‘Op dat succes van Spoorzone gaan we letterlijk voortbouwen. Zo gaan we het Spoorpark over Ringbaan-West tillen naar Tilburg-West door het bestaande viaduct te vervangen en de openbare ruimte er onder door te trekken. In dit nieuwe Kenniskwartier staat hoogwaardige architectuur voorop. Met West8 hebben we een groot masterplan gemaakt. Om speculatieve dynamiek tegen te gaan, heeft Tilburg al het voorkeursrecht gevestigd op veertig bouwkavels. Een voorwaarde is wel dat station Tilburg University vanaf 2030 een volwaardig (intercity)station wordt. De samenwerking met ProRail en NS hebben we gelukkig al.’

Vergroening is daarbij de verbindende factor, legt hij uit. ‘Omdat we naast het Stadsbos bij de universiteit een nieuw park aanleggen, wandel je straks op een groene loper van het centraal station naar het bos. Ten zuiden van de binnenstad begint zich zo’n verbinding ook al concreet af te tekenen. Van het versteende Koningsplein maken we een park. Aan de Piushaven is zich een groen woonmilieu aan het vormen met ook de komende jaren ruim 1000 nieuwe woningen erbij. De Kanaalzone ontsluiten we eveneens door er een gremengd woon- en werkgebied te creëren.

‘WIJKEVOORT INNOVATIECAMPUS IS BESTEMD VOOR BEDRIJVEN DIE HET ECONOMISCH ECOSYSTEEM VAN ONZE REGIO KUNNEN VERSTERKEN’

De hoogte in

Tilburg zet ook in op uitbreiding van zijn bedrijventerreinen. ‘We huisvesten nu 1.400 hectare werklandschap. Bedrijven met toegevoegde waarde die willen uitbreiden en nieuwe die zich in onze stad willen vestigen, zullen we faciliteren. Daarvoor gaan we geen groene gebieden opofferen. Dit college zet volledig in op verdichting en verduurzaming van bestaande terreinen. Dat betekent sloop en (ver)nieuwbouw. De eerste eigenaren hebben intussen plannen om de hoogte in te gaan. Op die wijze willen we nog met zo’n 60 hectare uitbreiden. Tilburg heeft hiertoe een apart gefinancierd team voor gebiedsontwikkeling opgericht, dat in samenwerking met ondernemers en eigenaren ontwerpend onderzoek doet en inzet op concrete resultaten.’

Wijkevoort Innovatiecampus

Aan de zuidwestelijke stadsrand moet een voor Tilburg nieuw soort bedrijvencampus komen die geënt is op het succes van Brainport Eindhoven, verklaart de wethouder. ‘Geïnspireerd op Brainport Industries Campus wil Tilburg een innovatiecampus ontwikkelen van 40 tot 80 hectare. Deze campus is uitsluitend bedoeld voor bedrijven die het economisch ecosysteem van onze regio kunnen versterken. We willen er de koplopers van de circulaire economie een plek geven; of het nu op het gebied van bouw, mobiliteit of energie is. De campus zelf krijg veel groen en het vastgoed moet energieneutraal en circulair worden ontwikkeld. Net als in Brainport sturen we op onderlinge kruisbestuiving, vernieuwing en synergie. Hiermee maakt Tilburg de verbinding tussen de Brainporteconomie en die van de regio Breda-Tilburg.’

Duizelt het de wethouder niet, die vele tientallen projecten waarvan hij alle data paraat lijkt te hebben? ‘Nee hoor, want ik doe het gelukkig niet alleen. Bovendien heb ik ook veel vertrouwen in de intelligentie van de markt. Bedrijven weten veel meer van slimme en duurzame mobiliteit, energie en vastgoedontwikkeling dan een wethouder of gemeente alleen. Landelijke projectontwikkelaars hebben bovendien eigen onderzoeksafdelingen. Hun kennis en ervaring kan ik gebruiken om de juiste keuzes voor Tilburg te maken.’