VG Visie Daily #141: ‘Door gerichte woningbouw zorg je ervoor dat jongeren kunnen blijven’

Friesland staat voor de uitdaging om tot 2030 twintigduizend extra woningen te realiseren. Abel Kooistra, gedeputeerde namens BBB, vertelt hoe de provincie deze ambitie gaat realiseren, met bijzondere aandacht voor de behoeften van ruim zevenhonderd kleine dorpen en de verhouding tussen landbouwgrond en woningbouw.

Jullie hebben een flinke ambitie: 20.000 woningen erbij in Friesland. Hoe gaat dat verlopen?

‘We liggen goed op schema. Met gemeenten en het Rijk hebben we afgesproken om naast de oorspronkelijke 17.000 woningen, nog eens 3.000 woningen extra te realiseren. De plannen zijn concreet en uitvoerbaar. We focussen sterk op uitvoering in samenwerking met gemeenten en het bedrijfsleven. De basis ligt er al, nu is het zaak om deze plannen verder te versnellen en echt tot realisatie te brengen.’

Wat gaat er nu al goed bij deze aanpak?

‘Wat goed werkt, is dat we een cultuur hebben van snel contact zoeken en pragmatisch samenwerken met gemeenten en marktpartijen. We hebben vaste momenten waarop we via woondeal-overleggen met gemeenten concreet bespreken wat er gebeurt en wat er nog nodig is. Zo houden we overzicht en zorgen we ervoor dat plannen op koers blijven.’

Waar zitten de grootste uitdagingen voor Friesland?

‘Friesland komt uit een periode van krimp en schakelen naar groei vraagt veel flexibiliteit van gemeenten en provincie. We zien grote verschillende binnen de provincie. Gebieden zoals Leeuwarden, Drachten, Sneek en Heerenveen groeien snel, maar in kleinere dorpen liggen specifieke uitdagingen, zoals vergrijzing. Juist daar moeten we voorkomen dat jongeren wegtrekken en voorzieningen verdwijnen. Dat betekent dat we zowel grotere woningbouwprojecten moeten aanjagen als kleinschalige projecten actief moeten ondersteunen.’

Hoe geef je aandacht aan die kleinere dorpen, die misschien maar 10 of 15 woningen nodig hebben?

‘We hebben bewust een “kleine-kernen-strategie” ontwikkeld. Dit houdt in dat we projecten van bijvoorbeeld tien tot vijftien woningen in kleine dorpen bundelen, zodat het efficiënter wordt om deze projecten te realiseren. We centraliseren delen van de planning en capaciteit, maar houden tegelijkertijd rekening met lokale behoeftes. Zo zorgen we ervoor dat ook in kleine kernen woonmogelijkheden ontstaan, waarmee we jongeren kunnen behouden en de leefbaarheid versterken.’

Waarom is het zo belangrijk om deze kleinere dorpen vitaal te houden?

‘Het behoud van jongeren en voorzieningen is cruciaal voor het platteland. Als dorpen leeglopen, verdwijnt de levendigheid en ontstaat een negatieve spiraal waarbij ook voorzieningen verdwijnen. Door gerichte woningbouw zorg je ervoor dat jongeren kunnen blijven, wat bijdraagt aan de vitaliteit en sociale samenhang van een dorp. Dat past bij onze visie om heel Friesland leefbaar en aantrekkelijk te houden.’

Welke rol speelt het ombouwen van bestaande panden in jullie aanpak?

‘Ombouw of transformatie is essentieel voor onze strategie op korte termijn. Er ligt nog veel ruimte binnen bestaande dorpen en steden, bijvoorbeeld leegstaande gebouwen die getransformeerd kunnen worden naar woningen. Vooral oude bedrijfspanden en agrarische gebouwen bieden vaak goede mogelijkheden om snel extra woonruimte te creëren zonder dat dit ten koste gaat van het landschap. We denken hierin mee met gemeenten, omdat het vaak sneller en efficiënter is dan volledig nieuwe locaties ontwikkelen.’

Is er spanning tussen woningbouw en landbouwgrond in Friesland?

‘Het is begrijpelijk dat mensen denken dat woningbouw direct concurreert met landbouwgrond, maar dat hoeft niet zo te zijn. In Friesland zetten we eerst sterk in op inbreiding binnen bestaande steden en dorpen. Daar is nog veel ruimte voor ontwikkeling. Daarnaast zijn landbouwondernemers bereidwillig mee te denken over andere functies op hun grond, zeker als het hun eigen bedrijf helpt verduurzamen of toekomstbestendig te maken. Daarom is er in Friesland geen sprake van spanning tussen beide.’

Hoe zie je de toekomst van woningbouw in combinatie met de landbouwsector?

‘Op langere termijn moeten we realistisch zijn over de veranderingen die plaatsvinden in de landbouwsector. Niet elke boer heeft opvolgers, en sommige grond komt daardoor beschikbaar. Daar liggen kansen voor woningbouw, zeker wanneer boeren zelf aangeven bereid te zijn grond beschikbaar te stellen. Tegelijkertijd blijft landbouw een belangrijk onderdeel van Friesland. De kunst is balans te vinden tussen voldoende ruimte voor woningen en het behouden van een gezonde, duurzame landbouwsector.’

Wat zijn nu echt de grootste uitdagingen voor Friesland op het gebied van wonen?

‘Onze grootste uitdaging blijft het vinden van de juiste balans tussen stedelijke groei en het vitaal houden van het platteland. Hoe zorg je ervoor dat zowel grotere als kleinere projecten uitgevoerd worden? Daarnaast is het cruciaal om woningen niet alleen te bouwen maar ook toekomstgericht te denken. Wonen moet gekoppeld zijn aan zorgvoorzieningen, werkgelegenheid en mobiliteit. We werken daarom aan een breed gedragen visie, samen met gemeenten, bewoners en bedrijven, om zo Friesland klaar te maken voor een toekomst waarin iedereen hier prettig kan blijven wonen.’

Persoonlijke vragen Abel Kooistra, BBB

WAT IS HET BESTE ADVIES OOIT?
‘Als je iets wilt, moet de basis op orde zijn.’
WAAR BEN JE HET MEESTE TROTS OP?
‘Ik ben wel een beetje trots op het feit dat ik jongste gedeputeerde van Nederland ben. Mede dankzij de steun en het vertrouwen vanuit de BBB is deze kans mij gegund om het zware mandaat wat de kiezer mij gegeven heeft waar te maken.’
WELK BOEK IS JE ALTIJD BIJGEBLEVEN?
‘De 10-delige serie Winston Churchill – Memoires 1939-1945 (tot nu toe de eerste 2 delen gelezen, zeer indrukwekkend).’
WELKE FILM OF SERIE MAAKTE INDRUK?
Band of Brothers
WELKE SPORT DOE JE?
‘Voetbal en zo nu en dan wielrennen.’
HOE LAAT STA JE OP?
‘Ongeveer 6.15 uur.’
WAT IS JOUW FAVORIETE VAKANTIEBESTEMMING?
‘Fryslân/Verenigd Koninkrijk.’
WAT IS HET BESTE RESTAURANT?
‘​Grandcafé JAN! In Wergea.’
WAT IS JOUW MOTTO?
‘Ik ben niet zo van de motto’s/lijfspreuken, maar in de Friese taal heb je veel wijze tegeltjesspreuken…de volgende vind ik wel toepasselijk in het bestuurlijk domein: Men moat it seil net heger lûke as de mêst. – Men moet het zeil niet hoger hijsen dan de mast.’
WIE IS JOUW VOORBEELD EN WAAROM?
‘Mijn ouders. Ze werken (als agrarische bedrijfshoofden) hard, klagen zo nu en dan, maar hebben het beste met iedereen voor en zijn zeer dienstbaar. Zoals zovelen kan ik geen betere ‘ heit & mem’ wensen.’