VG Visie Daily #67: ‘Het geheim van de binnenstad is de samenwerking tussen bedrijven en de overheid’

Retailexpert Frank Quix (Q&A Retail) vindt dat het de goede kant opgaat met de Nederlandse binnensteden. Het grote geheim in zijn ogen? De intensieve samenwerking tussen de overheid en het bedrijfsleven.

Wat is de grootste uitdaging voor de binnenstad?

‘Het is fijn dat het aantal bezoekers weer de goede kant op gaat. Zo bleek uit tellingen van Bureau RMC dat een aantal steden alweer op het niveau van voor Corona zit. De grote uitdaging is om jezelf weer stevig neer te zetten als binnenstad, maar dat gaat ook de goede kant op. Gemeenten hebben de binnenstad wat compacter gemaakt – met minder retailmeters – en dat is logisch. Je ziet steden wel worstelen met het parkeren want onderzoek van Strabo  laat zien dat mensen die met de auto komen meer kopen dan mensen die op de fiets of met de trein komen. Dat is wel logisch, maar tegelijk zie je dat vanwege duurzaamheidsoverwegingen steden autoluw willen maken. Je ziet nu dat gemeenten met elkaar concurreren op dat gebied.’

In welke steden zie je dat gebeuren?

‘Kijk maar eens naar een stad als Den Bosch waar de parkeertarieven vergeleken met de directe omgeving vrij hoog zijn. Je moet het aspect van die bereikbaarheid en de betaalbaarheid van een stad niet onderschatten hoor. Ik woon bijvoorbeeld in Zeist en kan in Utrecht of Amersfoort gaan winkelen. Misschien is het winkelaanbod wat groter in Utrecht, maar in Amersfoort kan je makkelijker en goedkoper parkeren en dat is voor veel mensen toch een argument.’

Zijn er nog meer factoren waarmee je je als stad kan onderscheiden?

‘Het gaat om de bereikbaarheid, het winkelaanbod en de horeca-aanbod waarmee je het verschil maakt ten opzichte van de concurrentie. Ik zie dat steden daarin progressie boeken. Ze profileren zich steeds beter op basis van die criteria. Het gaat er om dat je altijd begint met het perspectief van de bezoeker, daarom doen we daar ook veel onderzoek naar.’

Wat vind je een goed voorbeeld van een stad waar dat goed is aangepakt?

‘Amersfoort is bijvoorbeeld wat compacter geworden qua binnenstad, maar het is een goede mix van winkel- en horeca-aanbod. In Den Bosch zijn mensen zeer tevreden over het winkel- en horeca-aanbod, maar vinden ze parkeren te duur. Het is altijd belangrijk om je als stad te vergelijken met de relevante concurrenten en niet altijd met Utrecht en Amsterdam want mensen winkelen toch vooral in hun directe omgeving. De binnensteden zijn zich echt aan het herpakken en de ‘Impulsaanpak Retailagenda’, waarbij gemeenten subsidie krijgen voor de aanpak van hun binnenstad, heeft daarin een voorname rol gespeeld. Op dit moment loopt hiervoor de vierde periode dat binnensteden daarvoor geld kunnen aanvragen en die loopt snel vol. Tot 1 juli kunnen gemeenten aanvragen doen voor hun kern of een winkelgebied.. Het mooie van die aanpak is dat het een samenwerking moet zijn tussen publieke en private partijen en dat werkt goed.’

Is dat laatste de kern van het succes?

‘Zeker. De kern is de samenwerking tussen publieke en private partijen, vaak in de vorm van een BIZ (Bedrijven Investerings Zone, red.) waarbij alle betrokken partijen dus investeren en de overheid ook. Kijk maar eens naar een stad als Hengelo waar dat heel goed is gegaan. Daar was veel leegstand en in 2017 zijn ze daar begonnen met een integrale aanpak, dat wil zeggen dat alle relevante partijen vanuit het gezamenlijke belang aan de slag gingen om er iets van te maken. Er kwam niet alleen een visie, maar ook een concreet plan voor een compacte binnenstad. Op de plekken waar vage belwinkels zaten, kwamen appartementen en er kwamen hoogwaardige winkels op de goede plekken. Uit alle onderzoeken blijkt dat de inwoner dat enorm waarderen. Daar zie je dus dat het gaat om het samenwerken van partijen aan het verdichten van de stad en dan kan je stappen maken. En ja, daar ben je dan even mee bezig. Wij zijn daar trouwens alleen betrokken bij het begin en René Vierkant van Vierders heeft daar later heel goed werk verricht. Wij doen dan het onderzoeken en bepalen een richting.’

Kan je die case van Hengelo breder doorvoeren in andere steden?

‘Natuurlijk. Belangrijk is dat gemeenten als eerste vaststellen wat de situatie is en daarna aan de slag gaan. Als je dan het geld hebt uit de Impulsaanpak dan kan je echt iets voor elkaar krijgen. Dat geld van de overheid komt er alleen  als de andere partijen ook gaan investeren in die samenwerking en zo zorg je ervoor dat er ook echt commitment ontstaat. Die partijen moeten zich dus organiseren en vervolgens beginnen ze met de vraag: wat verwacht de burger van de binnenstad? Zo creëer je een binnenstad die past bij de maat die nodig is en dus hebben we niet meer winkels dan er nodig waren. Het is de combinatie van horeca, cultuur en retail.’

Hoe haken vastgoedpartijen hierbij aan?

‘Het gaat erom dat je investeert in commercieel vastgoed op plekken waar mensen graag komen dus uiteindelijk heb je allemaal hetzelfde belang. Ondernemers, vastgoedbedrijven en de lokale overheid beginnen dus bij de behoefte van de gebruiker. Het is echt belangrijk dat alle partijen vanaf het begin betrokken zijn en ‘vastgoed’ en ‘retail’ zouden daarbij nog wat vaker vanaf het begin bij elkaar moeten komen en zich samen wenden tot de gemeente om het proces te versnellen.’

Persoonlijke vragen Frank Quix

Waar ben je het meeste trots op?
‘Op mijn gezin, dat is het grootste goed wat je hebt.’
Wat is je lievelingsboek?
‘The House of Gucci, als je de film nog niet hebt gezien.’
Welke sport beoefen je? En hoeveel uur per week?
‘Hockey, ben pas op mijn 48^e gestart maar vind het een heel leuk spel, 4 uur per week ben ik actief, daarnaast hardlopen als ik in het buitenland ben.’
Wat is je favoriete stad in de wereld?
‘Seoul als je wil weten hoe wij over 3 tot 4 jaar leven moet je daar zijn.’
Hoe laat sta je op?
‘Goeie vraag – 6.40 uur – en dan nu in de zomer snel met de hond het bos in.’
Hoe zuinig ben je op je lichaam?
‘Erg zuinig geworden na een ernstige en impactvolle griepaanval in 2022.’