VG Visie Daily #82: Ons doel is om wijken te ontwikkelen waar mensen gelukkig zijn

Lonneke Zuijdwijk trad in mei toe tot de landelijke directie van Heijmans Vastgoed nadat ze eerder werkzaam was voor hetzelfde bedrijf als directeur van de regio Zuidwest. Tijdens de vele grote projecten in de regio Rotterdam zag ze het vastgoedvak veranderen de laatste jaren. Niet langer staan de stenen centraal,  het gaat vooral om mensen.

Is jouw vak veranderd de afgelopen jaren?

‘Zeker en dat heeft vooral met de manier van ontwikkelen te maken en de complexiteit van de opgaven. Vandaag de dag verdiep je je als ontwikkelaar in de omgeving en de mensen in een wijk die er uiteindelijk gaan wonen of werken. Ons doel is om wijken te ontwikkelen waar mensen gelukkig zijn. Dat is op het eerste gezicht een vrij algemene uitspraak maar denk eens aan aspecten zoals diversiteit, betaalbaarheid, vitaliteit en zeggenschap. Allemaal aspecten waar wij, samen met bewoners en belanghebbenden, steeds meer rekening mee houden.’

Over die sociale kant van het werk hoor je maar weinig…

‘En toch is juist die sociale kant enorm belangrijk en het vereist een hele andere manier van werken dan vroeger. Om een veerkrachtige wijk te ontwikkelen is alleen bouwen niet voldoende, je moet je bewust zijn van alle aspecten die hieraan bijdragen en daarnaar handelen. Dat begint met goed luisteren. Ik wil maar zeggen: je moet eerst goed snappen waar behoefte aan is voordat je start met een ontwikkeling en dat vereist een hele andere manier van werken. Ken de wijk als je broekzak is ons adagium nu. In de stedelijke omgeving, waar wij veel werken, heeft bijna de helft van de inwoners een niet-westerse achtegrond, superdiversiteit noemen we dat. En behalve dat je dus te maken krijgt met heel veel verschillende mensen en achtergronden, moet je ook nog eens de belangen van verschillende partijen bij elkaar brengen.’

Heb je daar zelf ook ervaring in?

‘We zijn ons steeds meer bewust van de complexe opgave die in de wijken aanwezig is en dat is echt interessant. Neem bijvoorbeeld de wijk Kraaihoek in Papendrecht waar we samen met woningcorporatie Woonkracht10 nadenken over de herontwikkeling van de wijk. De opgave daar is nadenken hoe we in het fysieke domein een oplossing bieden voor de vraagstukken in het sociale domein. Met elkaar in gesprek over wat dat betekent geeft echt een andere dimensie aan ons vak.’

Een zorgzame wijk…

‘De grote uitdaging is dat bewoners voor elkaar klaar staan waardoor er minder zorg nodig is.. Vanuit de overtuiging dat je pas naar elkaar omkijkt als je elkaar kent, is het dus belangrijk dat je zo’n ontwikkeling aanvliegt vanuit het principe dat je elkaar ontmoet. Dat kan op verschillende schaalniveaus en op verschillende manieren. Denk bijvoorbeeld aan het clusteren van bergingen of het ontwerpen van een tussenzone, een overgang tussen privé en openbaar gebied.’

Waarom is zo’n project bijzonder?

‘Omdat we, samen met alle andere betrokkenen, al in zo’n vroegtijdig stadium betrokken worden….daar ligt de kracht en de toegevoegde waarde. In dat beginstadium gaat het immers om het ontwikkelen van een gedeeld verlangen. Hebben we hetzelfde doel voor ogen en wat betekent dat?  Als je dat scherp hebt kun je aan een gezamenlijk doel werken vanuit je eigen expertise.’

Het betekent dus ook over je eigen belang heen stappen soms?

‘Dat klopt en daarom is het ook zo belangrijk om te blijven verbinden. Tijdens zo’n project schuiven er veel mensen aan tafel met allemaal hun eigen belangen en expertise, wij zetten dan graag de stap naar voren, pakken de regie en sturen op een het gedeelde verlangen, een ambitie die alle partijen delen en waaraan je kunt toetsen. Zo overbrug je verschillen en dat gedeelde verlangen heeft vaak veel meer met het sociale welbevinden van mensen te maken dan met stenen.’

Betekent dat ook dat je de laatste jaren andere mensen aanneemt?

‘Zeker, wat dat betreft is ons vak echt aan het veranderen en ik vind dat een positieve ontwikkeling. Gebiedsontwikkelingen worden complexer en hebben te maken met veel transities. Denk aan energie, mobiliteit, klimaatadaptatie en vergrijzing. Dat betekent dat je veel meer specifieke expertise nodig hebt en daar zoeken we naar. Zo hebben we – naast technische mensen – ecologen en gedragswetenschappers in dienst. En zoeken we ook naar diversiteit in culturele achtergrond, juist omdat we in die superdiverse wijken werken.

Dan krijg je bijna een sociale functie als bouwer of is dat overdreven?

‘Ik vind dat we wel eens onderschatten welke rol de plek waar mensen wonen, werken en leven speelt. Wij hebben hier als groot bedrijf een hele belangrijke rol in. Neem eenzaamheid, iets wat zowel bij ouderen als bij jongeren steeds meer voorkomt. Als we ons bewust zijn van dit probleem kunnen we juist in gebiedsontwikkelingen nadenken over hoe we op een positieve manier kunnen bijdragen aan de oplossing. In ons project in Maanwijk in Leusden hebben digitale middelen ingezet om juist de sociale cohesie in de wijk te versterken. In samenwerking met de Universiteit Utrecht monitoren we of deze inzet ook daadwerkelijk helpt. Leren door te doen.’

Je zit sinds kort in de landelijke directie van Heijmans. Ga je de rol die je in de wijken had daar ook oppakken? Hoe geef je invulling aan deze manier van werken?

‘Welzijn is een van de pijlers van onze hernieuwde strategie. Dit betekent allereerst bewustwording en ook met een andere bril naar de opgave durven kijken. Ik vergelijk het wel eens met thema’s zoals veiligheid en duurzaamheid, we starten geen ontwikkeling zonder daar goed over na te denken. Mooi als dat straks ook voor het thema ‘welzijn’ geldt. We werken daaraan door te leren van de goede voorbeelden die we hebben en van daaruit verder bouwen. Niet alleen, maar juist samen met partners zowel lokaal als landelijk zoals met het Longfonds, TNO en Universiteiten.’

Is dat feminien leiderschap?

‘Misschien,  je kunt wel stellen dat een meer verbindende manier van leiding geven hoort bij de uitdagingen van deze tijd. En ja, waarschijnlijk hebben vrouwen van nature wat meer oog voor de belangen van andere partijen dan mannen hoewel er genoeg mannen zijn die dat ook kunnen.’

Persoonlijke vragen Lonneke Zuijdwijk, directie Heijmans Vastgoed