VG Visie Daily #126: Maarten Hoorn: ‘We moeten verder kijken dan alleen bijbouwen’

Maarten Hoorn is opgavemanager bij Platform31, de organisatie die bijvoorbeeld bedrijven en overheden bij elkaar brengt in woningbouwprojecten. We spreken hem over de grote uitdagingen op het gebied van wonen. Volgens Hoorn moeten we niet alleen bouwen, maar vooral nadenken over de processen achter woningbouw. Hoe ziet de bevolking eruit? Wat hebben mensen nodig? En hoe zorg je ervoor dat alle betrokken partijen effectief samenwerken?

Platform31 speelt een belangrijke rol in woningbouwprocessen. Kun je kort uitleggen wat jullie doen?

‘Wij zijn een kennis- en netwerkorganisatie die werkt met verschillende partijen, zoals overheden, woningcorporaties en marktpartijen, om te kijken naar vraagstukken in steden en regio’s. Ons doel is om gezamenlijk tot innovatieve oplossingen te komen en die vervolgens breed te delen. Dat doen we door het samenbrengen van kennis, het opschalen van bestaande oplossingen en het faciliteren van gesprekken tussen partijen die elkaar nodig hebben, maar soms langs elkaar heen praten.’

Er wordt veel geroepen dat we moeten bouwen, bouwen, bouwen. Maar jij zegt dat we eerst beter moeten kijken naar de processen erachter. Wat bedoel je daarmee?

‘Bouwen is noodzakelijk, dat is duidelijk. We hebben een woningtekort en dat wordt alleen maar groter. Maar de vraag is niet alleen hoeveel, maar ook voor wie we bouwen. Hoe ontwikkelt de samenleving zich? We hebben bijvoorbeeld een steeds grotere groep ouderen en meer eenpersoonshuishoudens. Daar moet je bij de woningbouw rekening mee houden. Het heeft geen zin om zomaar 100.000 woningen neer te zetten als ze niet aansluiten bij de behoeften van de bevolking.’

Waar zie je dat het misgaat in de woningbouwopgave?

‘Er wordt vaak gestuurd op aantallen en deadlines, maar niet genoeg op samenhang. Er zijn regels over bijvoorbeeld middenhuur of sociale woningbouw, maar soms ontstaan daardoor woningen die niet goed aansluiten op wat bewoners daadwerkelijk nodig hebben. Daarnaast vergeten we vaak dat wonen niet alleen over stenen gaat. Het gaat ook over voorzieningen, mobiliteit, infrastructuur en leefbaarheid. Je kunt niet alleen bouwen zonder na te denken over hoe een wijk functioneert.’

Je werkt veel met verschillende partijen. Waar loopt de samenwerking tussen markt, overheid en corporaties vaak vast?

‘Er zijn veel vooroordelen. Marktpartijen zouden alleen uit zijn op winst, gemeenten zouden bureaucratisch en traag zijn en corporaties zouden te terughoudend zijn. Die beelden kloppen vaak niet, maar blijven wel in stand. Wat ik vaak zie, is dat partijen te weinig tijd nemen om elkaar écht te leren kennen. Als je snapt wat iemands belangen en beperkingen zijn, kun je beter samenwerken. Vaak zijn persoonlijke relaties en wederzijds vertrouwen cruciaal om een project te laten slagen.’

Hoe kan Platform31 helpen om die samenwerking te verbeteren?

‘Wij zorgen ervoor dat de juiste mensen met elkaar in gesprek gaan en helpen met kennisdeling. Bijvoorbeeld door praktijkvoorbeelden uit verschillende regio’s te analyseren en te delen, zodat anderen daarvan kunnen leren. We organiseren bijeenkomsten en netwerkevents waar overheden, bedrijven en corporaties elkaar op een neutrale plek kunnen ontmoeten. Ook zorgen we voor onderzoek en publicaties die inzicht geven in wat wel en niet werkt.’

Wat zijn de grootste belemmeringen voor woningbouw op dit moment?

‘Een van de grootste obstakels is het veranderen van de regels tijdens het proces van ontwikkelen. Er worden vaak afspraken gemaakt over bouwplannen, maar als de omstandigheden veranderen – bijvoorbeeld door stikstofregels of veranderende marktprijzen – dan blijken die plannen ineens niet realistisch meer. Dat zagen we bijvoorbeeld in Noord-Holland, waar recent werd geconcludeerd dat veel eerder gemaakte bouwafspraken niet haalbaar zijn. Je moet plannen dus niet alleen maken, maar ook flexibel kunnen aanpassen.’

Wat zou een effectieve oplossing kunnen zijn?

‘Meer realisme in de planning. We moeten niet alleen naar de aantallen kijken, maar ook naar wat praktisch haalbaar is. Daarnaast moeten we zorgen dat verschillende partijen elkaar beter begrijpen en dat conflicten niet te lang blijven hangen. Conflicten horen bij gebiedsontwikkeling, maar je moet ze snel oplossen. Soms is het nodig dat een paar mensen met beslissingsbevoegdheid snel schakelen en knopen doorhakken. Dat gebeurt nu nog te weinig.’

Jullie kijken ook naar hoe bestaande wijken beter benut kunnen worden. Hoe werkt dat?

‘Nieuwbouw is belangrijk, maar we moeten ook kijken naar bestaande wijken. Kunnen we woningen splitsen of uitbreiden? Kunnen we leegstaande gebouwen transformeren? En hoe zorgen we ervoor dat kwetsbare wijken niet verder achteruitgaan? We werken samen met gemeenten om dit soort vragen te beantwoorden en oplossingen te vinden.’

Wat zou je de overheid adviseren als je het woningprobleem snel wilt aanpakken?

‘Voorspelbaarheid en consistent beleid zijn essentieel. Marktpartijen zeggen vaak dat het ze niet zoveel uitmaakt wélke regels er gelden, als ze maar stabiel blijven. Nu zien we dat beleid en regelgeving continu veranderen, waardoor projecten vertraging oplopen of helemaal niet doorgaan. Daarnaast moet de overheid knopen durven doorhakken over stikstof en ruimtelijke ordening. We kunnen niet blijven afwachten.’

Waar hoop je dat we over vijf jaar staan op het gebied van woningbouw?

‘Ik hoop dat we dan niet alleen veel hebben bijgebouwd, maar dat we dat op een slimme manier hebben gedaan. Dat we niet alleen de woningnood hebben aangepakt, maar ook hebben nagedacht over leefbaarheid en duurzaamheid. En dat samenwerking tussen partijen soepeler verloopt, zodat we niet steeds opnieuw tegen dezelfde obstakels aanlopen.’

Persoonlijke vragen Maarten Hoorn, Opgavemanager Wonen en ruimte

WAAR BEN JE HET MEESTE TROTS OP?
‘Dat we al acht jaar aan het programma Stedelijke Transformatie werken en daarmee een stabiele basis vormen voor ontwikkeling van kennis en netwerk.’
WELK BOEK IS JE ALTIJD BIJGEBLEVEN?
‘Een klein leven van Hanya Yanagihara. Van afschuw een paar keer weg moeten leggen. Over vriendschap, pijn en verbergen van een deel van je persoonlijkheid.’
WELKE FILM OF SERIE MAAKTE INDRUK?
‘Mag een toneelstuk? La Grande Bouef. Ik weet de groep niet meer. Hoe je vastberaden een absurd doel kunt hebben. Maar natuurlijk ook het leed. En indrukwekkend dat de toneelspelers de hele avond aan het eten waren.’
WELKE SPORT DOE JE?
‘Roeien en tennis.’
WAT IS JE FAVORIETE STAD?
‘Rotterdam. Daar woon ik dan ook.’
HOE LAAT STA JE OP?
‘Zo laat mogelijk.’
WAT IS JOUW FAVORIETE VAKANTIEBESTEMMING?
‘Elk land of plek waar wat te ontdekken valt.’
WIE IS JOUW VOORBEELD EN WAAROM?
‘Madonna. Indrukwekkend hoe ze niet echt goed kan zingen, niet extreem knap is, beperkt danst, maar wel zo’n wereldster is die al zo lang met haar tijd mee weet te gaan.’