VG Visie Daily #138: ‘Wonen moet weer een recht worden, geen verdienmodel’

In 2019 gebruikte SP-Kamerlid Sandra Beckerman als eerste het woord ‘woningcrisis’. Inmiddels is die term volledig ingeburgerd, maar is de crisis zelf ook aangepakt? Of valt het allemaal vies tegen? We spreken Beckerman over de ontwikkelingen van de afgelopen jaren, de beloften van de overheid en de vraag of starters en huurders ooit weer ademruimte krijgen.

Je noemde het in 2019 een woningcrisis. Is die crisis inmiddels minder geworden?

‘Nee. Hij is alleen maar erger geworden. In 2019 waarschuwde ik al dat de woningmarkt een tikkende tijdbom was, maar de regering heeft te weinig gedaan om het probleem écht op te lossen. Toen al zagen we dat sociale huur verdween, de prijzen van koopwoningen door het dak gingen en investeerders complete straten opkochten. En kijk waar we nu zijn: jongeren kunnen geen huis kopen, huren is onbetaalbaar en de dakloosheid stijgt.’

Maar het kabinet heeft toch maatregelen genomen? Er komen meer woningen bij, er is een regulering van middenhuur in de maak…

‘Dat klinkt mooi, maar het is te weinig en te laat. Er wordt al jaren gepraat over regulering van middenhuur, maar ondertussen betalen mensen zich nog steeds blauw. En ja, er worden woningen gebouwd, maar wat voor woningen? Veel te vaak zijn het dure koopwoningen of huurwoningen waar een modaal inkomen niet eens voor in aanmerking komt. De echte crisis wordt niet aangepakt.’

Je hebt onlangs een wet ingediend om wooncoöperaties te bevorderen. Wat wil je daarmee bereiken?

‘Ja, die wet moet het makkelijker maken om met een groep mensen samen een woning te bouwen of te beheren. Nu is het zo dat de wet alleen goed is ingericht voor wooncoöperaties die panden van corporaties overnemen, maar niet voor zelfbouw. Dat betekent dat banken moeilijk doen en dat verzekeraars er geen raad mee weten. Dat willen we rechtzetten, zodat dit een reële optie wordt voor meer mensen.’

Veel gemeenten voeren nu een zelfbewoningsplicht in om beleggers te weren. Is dat een goed idee?

‘Het is een stap, maar het is niet genoeg. Kijk, een belegger kan nog steeds op grote schaal huizen opkopen, het enige verschil is dat hij ze dan niet mag verhuren. Maar de fundamentele ongelijkheid blijft: starters moeten concurreren met investeerders die met zakken geld binnenkomen. Je moet echt naar een landelijke aanpak. Waarom moet iemand die gewoon een huis wil kopen het opnemen tegen een vastgoedmiljonair? Dat is geen eerlijke strijd.’

Wat is er volgens jou misgegaan in de afgelopen decennia?

‘De overheid heeft zich steeds verder teruggetrokken en de woningmarkt overgelaten aan de markt. Dat zie je terug in alles: de verkoop van sociale huurwoningen, de stijgende grondprijzen, het feit dat beleggers vrij spel kregen. En ondertussen werd tegen woningcorporaties gezegd: los het zelf maar op, maar dan wél met minder geld. Dat beleid heeft deze crisis veroorzaakt.’

Je zegt dus dat het niet de markt is die faalt, maar de overheid?

‘Ja, precies. Kijk, wij als SP zijn kritisch op marktwerking in de volkshuisvesting, maar dit is uiteindelijk een politiek probleem. De politiek heeft de regels zo ingericht dat investeerders de grootste spelers werden op de woningmarkt. Dit is het gevolg van bewuste keuzes, geen natuurverschijnsel.’

Bouwen is een veelgehoorde oplossing, maar dat duurt lang. Hoe zie jij dat?

‘Dat is waar, maar het is ook een makkelijk excuus. Er had tien jaar geleden al massaal gebouwd moeten worden. De verhuurderheffing heeft corporaties jarenlang belemmerd om nieuwe huizen neer te zetten. Die heffing is nu weg, maar de achterstand is enorm. En ondertussen wordt er nog steeds te veel gebouwd in het dure segment, terwijl de vraag juist zit bij betaalbare huur en koop.’

Zie je in de komende jaren verbetering?

‘Ik hoop het, maar ik heb er een hard hoofd in. We zitten in een politiek systeem waarin de belangen van grote investeerders vaak zwaarder wegen dan die van gewone huurders en kopers. Zolang dat niet verandert, blijft de woningcrisis voortduren. We hebben een omslag nodig: wonen moet weer een recht worden, geen verdienmodel.’

Wat zou je Mona Keijzer adviseren?

‘Ze moet stoppen met halve maatregelen en echte keuzes maken. De Wet betaalbare huur is een stap, maar niet genoeg. Als investeerders hun huurhuizen verkopen, moet de overheid zorgen dat corporaties of gemeenten die woningen overnemen. Anders verdwijnen ze alsnog uit het betaalbare segment. En grondprijzen moeten worden aangepakt. Nu worden mensen slapend rijk door simpelweg grond te bezitten, terwijl starters en huurders wakker liggen omdat ze geen woning kunnen vinden.’

Tot slot: wat is jouw hoop voor de komende jaren?

‘Ik zie steeds meer mensen in actie komen. Architecten, huurdersverenigingen, jongeren die protesteren. Dat geeft hoop. Als politiek te langzaam is, moet de druk van buitenaf komen. We moeten terug naar het idee dat wonen een recht is. Niet iets waar je slapend rijk van wordt, maar iets waar iedereen een eerlijke kans op heeft.’

Persoonlijke vragen Sandra Beckerman, SP-Kamerlid

WAT IS HET BESTE ADVIES OOIT?
‘Echte hoop is niet je ogen dichtknijpen en afwachten, maar aan iets durven beginnen en geloven dat het kans van slagen heeft.’ Van Dorothee Sölle
WAAR BEN JE HET MEESTE TROTS OP?
‘Groningen en de strijd die we de afgelopen 10 jaar hebben gevoerd om erkenning en oplossingen te krijgen voor de ellende die ons is aangedaan door de staat, Shell en Exxon.’
WELK BOEK IS JE ALTIJD BIJGEBLEVEN?
‘Zovelen. Maar aan ‘Man Makes Himself’ van Gordon Childe heb ik veel gehad voor mijn proefschrift.’
WELKE FILM OF SERIE MAAKTE INDRUK?
‘Recent Mr Bates vs The Post Office.’
WELKE SPORT DOE JE?
‘Geen, maar ik wandel heel veel en bedenk spreekteksten lopend.’ 
HOE LAAT STA JE OP?
‘6.15 uur.’
WAT IS JOUW FAVORIETE VAKANTIEBESTEMMING?
‘Ierland, al ben ik er al jaren niet geweest.’
WAT IS HET BESTE RESTAURANT?
​‘Salmagundi’s in Groningen.’
WAT IS JOUW MOTTO?
‘Durf te strijden!’
WIE IS JOUW VOORBEELD EN WAAROM?
‘Op dit moment Heidi Reichinnek die links in Duitsland weer schwung geeft.’