VG Visie Daily #152: ‘We lossen woningtekort én klimaatprobleem tegelijk op’

Als het aan Moos ligt, lossen we in één klap het woningtekort én de klimaatuitdaging op. Het bedrijf levert volledig demontabele duurzame woningen die in een paar maanden staan. Volgens mede-oprichter Michel Baars is het bedrijf na vijf jaar meer dan levensvatbaar. ‘We zijn nu goedkoper én duurzamer dan traditioneel bouwen. Dan heb je weinig meer nodig om te overtuigen.’

Gefeliciteerd met jullie vijfjarig bestaan. Hoe gaat het met Moos?

‘Goed. We groeien ieder jaar. Niet omdat dat het doel is, maar omdat het lukt: we bouwen ieder jaar twee keer zoveel woningen. De markt vraagt erom.’

Was dat ook het idee: instappen in een groeimarkt?

‘Nee. We zijn niet op zoek gegaan naar een groeimarkt, maar wilden een maatschappelijk probleem oplossen. Twee zelfs: het woningtekort én de klimaatverandering. De traditionele woningbouw draagt daar vaak nog negatief aan bij. Wij vroegen ons af: kunnen we sociale woningen bouwen van hoge kwaliteit, betaalbaar, snel, én binnen de planetaire grenzen? En dat lukt.’

Wat maakt Moos uniek in dat opzicht?

‘Er zijn veel partijen die óf duurzaamheid hoog op de agenda hebben staan, óf de focus leggen op het bouwen van zoveel mogelijk woningen. Wij doen beide. En ook nog binnen het budget van de woningcorporatie en binnen het Earth Budget. Dat is zeldzaam.’

Jullie werken veel met woningcorporaties. Hoe overtuig je die om voor jullie te kiezen?

‘Door precies te begrijpen binnen welke financiële kaders zij moeten opereren. We hebben een bouwsysteem ontwikkeld dat substantieel goedkoper is dan traditioneel bouwen. Die besparing investeren wij deels in een lage CO2-footprint. Dus wij bieden een duurzaam, kwalitatief hoogwaardig product dat binnen hun financiële ruimte past. Dan is overtuigen niet zo moeilijk meer.’

Is het besef bij corporaties gegroeid dat duurzaamheid ook financieel aantrekkelijk kan zijn?

‘Lang was de gedachte: duurzaam bouwen is duurder. Maar we zitten nu in een tijd waarin vervuiling geld kost. Dan wordt duurzaamheid goedkoper. De prijsstijgingen in bouwmaterialen zijn het hoogst bij vervuilende producten. Onze materialen zijn biobased of circulair, dus minder gevoelig voor prijsstijgingen.’

De businesscase is dus verbeterd?

‘Zeker. De eerste drie jaar hebben we veel geld geïnvesteerd. In jaar vier was dat minder en het vijfde jaar draaiden we positief. Nu zijn we een winstgevend bedrijf met een concurrentievoordeel. Dat is nodig om op te kunnen schalen.’

Dat vergt uithoudingsvermogen. Had je dat ingecalculeerd?

‘Je weet nooit hoe lang het duurt. In mijn tijd bij New Horizon had ik ook productintroducties waarvan ik dacht: iedereen zit hierop te wachten, maar acht jaar later had nog niemand het gekocht. Je moet dus blijven investeren, soms tegen beter weten in.’

Krijg je daarin steun van de overheid?

‘Niet echt. Als opdrachtgever doen ze het best aardig qua duurzaamheid. Maar als wetgever zijn ze de bezemwagen van het peloton. Alleen bepaalt bij ons de achterblijver het tempo. Daardoor ontstaat een speelveld waarin niemand wordt uitgedaagd of uitgesloten. Dat remt innovatie.’

Kun je een concreet voorbeeld geven?

‘De MPG-norm, de milieuprestatie gebouwen, zou strenger worden. Maar dat gebeurt niet. Ook ontbreekt een simpele maatstaf zoals CO2-uitstoot per vierkante meter. Duurzame oplossingen worden daardoor niet eerlijk gewaardeerd. En daar mis je kansen als land.’

Jullie hebben inmiddels besloten om het zonder de overheid te doen?

‘Onze filosofie is: als vervuiling geld kost, wordt duurzaamheid vanzelf goedkoper. De traditionele bouw is kwetsbaar voor prijsstijgingen, wij niet. Wij bouwen industrieel, met minder mensen en een flexibel businessmodel. We hebben modules die we na tien jaar kunnen herplaatsen. Dus we kunnen ook tijdelijke projecten doen. Alles gebaseerd op marktwerking, niet op overheidssteun.’

Maar is het niet jammer dat de overheid innovatieve partijen onvoldoende ondersteunt?

‘Voor ons hoeft dat niet meer, maar ik ken genoeg briljante teams die geen paar miljoen op de bank hebben en geen netwerk van 25 jaar in de vastgoedwereld. Die redden het nu niet. Dáár zou de overheid moeten helpen. Niet voor ons, maar voor de BV Nederland.’

Niet wachten op de overheid dus…

‘We blijven trouw aan ons model en onze principes. We geloven dat circulariteit, losmaakbaarheid, korte ketens en hergebruik de toekomst zijn. Moos is een volledig Europees product. Als je dat als Europa serieus neemt, zou je dat moeten stimuleren. Maar wij wachten daar niet meer op.’

Je werkt dus vanuit een ander schaalmodel dan veel andere industriebouwers?

‘Ja, wij bouwen niet vanuit één grote fabriek, maar werken met regionale assemblagelijnen en gebruiken bestaande Nederlandse productiecapaciteit. In Ede doen we dat nu. Over vijf jaar wil ik dat op vijf andere plekken doen: bijvoorbeeld Rotterdam, Zaanstad en Groningen. Zo minimaliseer je transport en vergroot je flexibiliteit.’

Wat is het voordeel van zo’n decentraal model?

‘Grote fabrieken moeten er 4.000 woningen per jaar uit persen, anders draaien ze verlies. Onze assemblagelijnen kunnen ieder bij 250 woningen per jaar al break-even draaien. Dat maakt ons schaalbaar en robuust.’

Hoeveel woningen bouwen jullie nu?

‘Dit jaar doen we er zo’n 600, volgend jaar halen we de 1.000. Dat lijkt misschien klein, maar als je kijkt naar de totale industriële productie in Nederland – zo’n 14.000 woningen per jaar – zijn wij al een substantieel onderdeel.’

Hoe kijk je naar de rol van woningcorporaties in deze tijd?

‘We hebben een briljant volkshuisvestingsvehikel in Nederland. Corporaties zijn sociaal betrokken, ondernemend, en leveren een enorme bijdrage. Het is zuur dat ze door Den Haag recent in één nacht voor tientallen miljarden aan de kant zijn gezet. Dat heeft niemand zien aankomen en doet echt pijn. Financieel kan het wellicht nog wel worden gecompenseerd, maar waar het ons vooral om gaat is dat het gedag van dit kabinet blijk geeft van een miskenning van de enorme bijdrage die woningcorporaties leveren aan het oplossen én voorkomen van maatschappelijke problemen in dit land. Dat is het échte probleem!’

Persoonlijke vragen Michel Baars

WAT IS HET BESTE ADVIES OOIT?
‘Dat empathie de wereld kan redden. Dat betekent niet dat je ‘altijd aardig hoeft te zijn’, maar wel dat je altijd intrinsiek gemotiveerd moet zijn om de context van de ander te begrijpen. Dat heeft mij ontzettend veel gebracht.’
WAAR BEN JE HET MEESTE TROTS OP?
‘Als vader ben ik natuurlijk het meest trots op onze zoon Teun (8). Zakelijk gezien ben ik ontzettend trots op de talenten die in mijn bedrijven hebben gewerkt en werken. Dagelijks een jonge generatie ‘fucking briljante mensen’ om je heen maakt dat je hoop houdt en zelfs optimistisch durft te zijn. Ook in deze lastige tijden.’
WELK BOEK IS JE ALTIJD BIJGEBLEVEN?
‘Belbins managementstijl. Lubach mag de draak steken met mensen in kleuren indelen, maar ik ervaar al 27 jaar hoe waardevol het is om in teams diversiteit aan karakterrollen te koesteren en te benutten.’
WELKE FILM OF SERIE MAAKTE INDRUK?
‘Ik ben opgegroeid in ons familiebedrijf. Wij hadden bioscopen. Ik zag dus zonder twijfel veel te veel films, maar als ik de filmmuziek hoor kan ik nog altijd alle beelden en teksten erbij in gedachte oproepen… de omzetten van toen trouwens ook ;)’
WELKE SPORT DOE JE?
‘Fitnes, Zwemmen en Tennis.’
HOE LAAT STA JE OP?
‘6:00 uur, iedere dag.’
WAT IS JOUW FAVORIETE VAKANTIEBESTEMMING?
‘Zwitserland (in alle seizoenen).’
WAT IS HET BESTE RESTAURANT? ​
‘Het Weeshuys in mijn woonplaats Geertruidenberg.’
WAT IS JOUW MOTTO?
“Baat het niet, dan gaat het niet”.
WIE IS JOUW VOORBEELD EN WAAROM?
‘Ik heb geen idolen, maar ik ben onder de indruk van de manier waarop bijvoorbeeld Klaas Knot (president van de Nederlandsche Bank) zijn invloed maximaal benut om de wereld de goede kant op te duwen en dat ongelofelijk goed kan uitleggen ook.’