VG Visie Daily #163: ‘Samenwerken is geen beleidskreet, het is noodzaak’

De woningbouwopgave is stevig, ook in Overijssel. De provincie wil tot 2030 maar liefst minimaal 47.000 woningen realiseren. En dat terwijl bouwkosten stijgen, stikstofregels projecten blokkeren en kleinere gemeenten moeite hebben met capaciteit. Liesbeth Grijsen, gedeputeerde Wonen namens BBB, vertelt hoe Overijssel met slimme allianties, netwerken, monitoring en lef de bouw vlot probeert te trekken. ‘Wij gaan uit van vertrouwen en samenwerking. Alleen zo lukt het.’

De landelijke politiek is behoorlijk onrustig. Wat merk je daar als provincie van?

‘We hebben niks aan kabinetten die vallen en juist behoefte aan stevige bewindspersonen die doorpakken. We sloten eind 2022 als eerste provincie regionale woondeals, een intensief traject. Maar zodra daar een huurmaatregel tussendoor komt die corporaties financieel raakt, zie je de onderliggende afspraken wankelen. Voor ons telt maar één ding: zorgen dat we woningen kunnen bouwen, vergunningen kunnen afgeven en stikstofproblemen opgelost worden.’

Jullie opgave is fors: 47.000 woningen tot en met 2030. Zijn jullie op koers?

‘Ja, eigenlijk wel. Mijn voorganger had al een stevige ambitie neergelegd. De afgelopen jaren hebben we structureel meer gebouwd dan afgesproken en die lijn willen we doortrekken. Maar makkelijk is het niet: stikstofregels en hoge bouwkosten maken het moeilijker. Toch zijn de 25 gemeenten in Overijssel enorm gemotiveerd. We hebben een monitoringssysteem ingericht waarmee we nauwkeurig volgen wat er gebouwd wordt, wat er schuurt en waar we kunnen bijsturen.’

Wat doen jullie als provincie concreet om gemeenten te ondersteunen?

‘Wij bouwen zelf geen woningen, maar we kunnen gemeenten wel helpen. Dat doen we met kennis, mensen en geld. Zo hebben we een breed expertteam dat op afroep meedenkt bij ingewikkelde projecten. Gemeenten die geen capaciteit hebben voor een project, bieden we via ons netwerk binnen acht weken versterking. Geen dure adviesbureaus, maar gewoon mensen die aan de slag gaan.’

Een centrale rol speelt bij jullie ‘De Woonkeuken’. Wat is dat precies?

‘De Woonkeuken bestaat tien jaar en is hét netwerk waarin overheden, ontwikkelaars, woningcorporaties én zorgpartijen elkaar ontmoeten. Daar is ruimte voor het echte gesprek: waar loop je tegenaan? Wat werkt wel of niet? We wisselen kennis uit, bouwen aan vertrouwen en denken met elkaar mee. Vanuit dat netwerk zijn allerlei initiatieven ontstaan, zoals de Brede Bouwcoalitie en het Expertteam Wonen & Zorg. We versterken elkaar inhoudelijk, praktisch én financieel.’

Heb je een voorbeeld van zo’n regeling die echt iets in beweging zet?

‘Ja, bijvoorbeeld de regeling van 10 miljoen euro voor ouderenhuisvesting. Daarmee stimuleren we zowel zorggeschikte woningen als ontmoetingsplekken. Of de regeling van 5 miljoen voor betaalbare binnenstedelijke bouwprojecten in kleinere gemeenten. Dat soort gemeenten vallen vaak buiten de boot bij landelijke subsidies, terwijl de uitdagingen er groot zijn. Wij zeggen dan: als de gemeente en een corporatie of ontwikkelaar investeren, dan doen wij als provincie ook mee.’

Jullie springen zelfs bij als appartementen niet verkocht worden. Waarom?

‘Soms stranden projecten vlak voor de bouwfase. Alles is vergund, maar de verkoop valt tegen terwijl vaak tijdens de bouw de markt aantrekt. Dan zeggen wij: wij garanderen een deel van het risico, zodat het project doorgaat. Anders verlies je onnodig veel tijd. We willen niet dat projecten blijven steken in goede bedoelingen.’

Wat is het geheim van jullie aanpak?

‘Vertrouwen en samenwerking. Dat klinkt als een beleidskreet, maar bij ons is het praktijk. In Overijssel hebben we die Oost-Nederlandse mentaliteit: niet eindeloos praten, maar gewoon aan de slag. Marktpartijen, gemeenten, provincie: niemand kan het alleen. In De Woonkeuken en in onze samenwerking met zorgpartijen zie je dat terug. Iedereen kent elkaar, en we luisteren echt naar elkaars knelpunten.’

Jullie monitoren ook publiek-privaat. Hoe werkt dat?

‘We hebben een gezamenlijk monitoringssysteem waarin gemeenten projecten invoeren, en marktpartijen controleren of de informatie klopt. Daardoor kunnen we beter plannen wanneer woningen echt opgeleverd worden. Veel gemeenten denken dat een project klaar is als het bestemmingsplan rond is, maar dan moet de vergunning nog, de grond nog verkocht, netaansluitingen geregeld… Door het samen te monitoren, voorkom je dat je voor verrassingen komt te staan.’

Toch zijn er ook obstakels die je als provincie moeilijk kunt oplossen, zoals stikstof. Hoe ga je daarmee om?

‘Dat is frustrerend. Wij doen ons uiterste best om projecten mogelijk te maken, maar lopen vast op landelijke regels. Kijk, iedereen wil natuur beschermen…dat staat buiten kijf. Maar Nederland is het enige EU-land dat natuurherstel direct koppelt aan vergunningverlening. En we gebruiken ook nog een rekenmodel waarbij 0,07 gram stikstof op twee voetbalvelden al vergunningplichtig is. Dat is absurd.’

Kun je dat concreet maken?

‘Zeker. Aan de grens met Duitsland ligt een natuurgebied dat aan beide zijden onder dezelfde Europese regelgeving valt. Als wij daar aan de Nederlandse kant een wandelvierdaagse willen organiseren, en mensen komen met de auto, dan overschrijden we al de norm van 0,005 mol. Dan mag het niet. Aan de Duitse kant ligt die norm 4000 keer hoger. Het is gewoon niet uit te leggen. Door dit soort regels ligt alles stil: woningbouw, evenementen, dijkversterking, onderhoudswerk.’

Dus jullie doen alles wat binnen jullie macht ligt, maar kijken ook nadrukkelijk naar Den Haag?

‘Precies. Wij zorgen dat we met opgestroopte mouwen aan de slag gaan. Met mensen, kennis, geld en samenwerking. Maar we hebben ook echt een stevig kabinet nodig dat de landelijke blokkades opheft. Anders hebben straks mensen gewoon geen dak boven hun hoofd. En dat kunnen we niet laten gebeuren.’

Persoonlijke vragen Liesbeth Grijsen

WAT IS HET BESTE ADVIES OOIT?
‘Blijf dichtbij jezelf.’
WAAR BEN JE HET MEESTE TROTS OP?
‘Op mijn kinderen.’
WELK BOEK IS JE ALTIJD BIJGEBLEVEN?
‘Ik Ben Pelgrim van Terry Hayes en De Tolk Van Java van Alfred Birney.’
WELKE FILM OF SERIE MAAKTE INDRUK?
‘The Banshees of Inisherin.’
WELKE SPORT DOE JE?
‘Fitness en fietsen op mijn gravelbike (prachtig hier in Overijssel).’
HOE LAAT STA JE OP?
‘Om te kunnen sporten sta ik driemaal per week voor 5.15 uur op.’
WAT IS JOUW FAVORIETE VAKANTIEBESTEMMING?
‘Ierland.’
WAT IS HET BESTE RESTAURANT?
‘We hebben een geweldig restaurant in Lettele, echt een aanrader: Bras-Koer.’