Koersen richting volledig duurzaam ondernemen

‘Het goede doen voor de wereld’; dat is de wens van Benefit corporations. ERA Contour doorloopt de laatste fase voor dit internationale duurzaamheidscertificaat. ‘Het gaat ons niet om het papiertje’, benadrukt Jeroen Heijdra. ‘Het is een hulpmiddel om onze strategie aan te scherpen met sociale, maatschappelijke en technische duurzaamheid als vanzelfsprekendheid.’

‘NOG MEER INVESTEREN IN SOCIALE LEEFBAARHEID EN BUURTGEVOEL’

De ambities van ERA Contour draaien om duurzaamheid in de breedste zin van het woord. Om buurten die groeien en bloeien, personeel dat met plezier werkt en projecten die klimaatneutraal worden ontwikkeld, ontworpen en gerealiseerd. In de nieuwe ‘impactstrategie’ worden die thema’s uitgewerkt in vier koersbepalers: ‘gelukkige mensen’, ‘goed wonen’, ‘sterke buurten’ en ‘gezonde wereld’. Bij allerlei keuzes op verschillende terreinen geven deze koersbepalers richting aan het beleid.

‘Duurzaamheid speelt altijd al een rol in onze bedrijfsvoering’, zegt Jeroen Heijdra. Hij is sinds september directievoorzitter bij ERA Contour. ‘Vooral sociale duurzaamheid. Op klimaat en milieu richten we nu extra onze focus, zodat duurzaamheidsmaatregelen op dat niveau meer in onze werkwijze verankerd liggen. Binnen onze organisatie en voor de buitenwereld moet het logisch zijn waarom we dingen doen, zoals we ze doen.’

Snel, betaalbaar en flexibel

Zo’n zestig jaar geleden startte de Rotterdamse aannemer J.P. van Eesteren ERA als antwoord op de enorme woningnood van toen. ERA staat voor ‘van Eesteren Rationale Aanpak’. Een aanpak van snel, betaalbaar en flexibel bouwen. Kenmerkend voor de 55 ERA flats – ‘er is er nog niet één in Nederland gesloopt’ – is de scheiding drager en inbouw die bewoners veel vrijheid gaf bij de indeling van hun woning. Ook het tunnel-gietbouwsysteem ontstond bij de ontwikkeling van deze flats. Twee innovaties waardoor de woningen snel en betaalbaar gebouwd konden worden en voldeden aan de wensen van de bewoners. Nog steeds belangrijke uitgangspunten voor projecten van ERA Contour. ‘We staan nu voor eenzelfde enorme opgave als toen’, zegt Heijdra. ‘Als íemand antwoord kan geven op de grote vraag naar betaalbare woningen, zijn wij het wel!’

‘Buurtgevoel’

‘Bouwen aan sterke buurten voor gelukkige bewoners’, blijft de missie van ERA Contour. Daarmee ligt deze maatschappelijk betrokken ontwikkelende bouwer al goed op koers, als het gaat om de eisen die het B Corp certificaat stelt. ‘Sociale duurzaamheid zit in ons DNA, zegt Heijdra. ‘Deze tijd kent grote maatschappelijke opgaven en crises. Er is kansenongelijkheid op de woningmarkt; groeiende individualisering heeft geleid tot een sociale crisis met minder betrokkenheid in de samenleving, minder omzien naar elkaar en toenemende eenzaamheid. Dat merk je in de wijken waar wij van oudsher actief zijn.’

Een van de vele sterke buurten die ERA Contour ontwikkelde en bouwde is Mi Oso in Amsterdam-Zuid. ‘Een buurt waar we in de ontwikkeling van woningen hebben gekeken naar de culturele achtergrond van de grootste bevolkingsgroep in Amsterdam-Zuidoost. Met hun woonwensen – warme sfeer, buitenleven en ontmoeting – creëerden wij een leefomgeving die mensen met verschillende achtergronden aanspreekt.’

Met ‘sterke buurten’ wil ERA Contour nog meer investeren in sociale leefbaarheid en buurtgevoel. Bijvoorbeeld via De Bouwpraktijk, waar buurtbewoners met een afstand tot de arbeidsmarkt in twaalf weken fulltime kennis maken met allerlei aspecten van de bouw. Onder deskundige begeleiding leren zij onder meer tegelen, schilderen, slopen, timmeren en technisch installeren. Heijdra: ‘De Bouwpraktijk stimuleert onderling contact en geeft mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt zicht op een baan.’

Nieuwe dimensie

‘Een sterke buurt en gelukkige bewoners krijg je alleen wanneer de wereld duurzaam en gezond is’, stelt Heijdra. ‘De koersbepaler ‘gezonde wereld’ heeft dus echt onze focus. Daarbij richten we ons specifiek op vier thema’s: klimaatverandering tegengaan; biodiversiteit herstellen; bodem-lucht- en watervervuiling verminderen; waterbronnen behouden. Vergeleken met de andere koersbepalers staan we hier echt nog aan het begin van het proces.

Om klimaatverandering tegen te gaan, zullen we de CO²- uitstoot moeten terugdringen. Vooral de materiaalgebonden emissies, want op energiegebied zal de uitstoot door allerlei maatregelen vanzelf dalen. Bij materiaalkeuze is nog veel winst te behalen, maar dat vraagt om een cultuurverandering binnen de gehele vastgoedwaardeketen. Zowel bij gemeenten – zij moeten de uitvraag anders formuleren – als bij ontwikkelaars, corporaties en ontwerpers, die moeten al in de ontwerpfase andere keuzes maken. Ook leveranciers en producenten zullen oplossingen moeten bedenken om minder CO² uit te stoten. Daar zijn wij zelf ook mee bezig. In onze betonfabriek ontwikkelden wij beton met minder cement, het meest vervuilende onderdeel van beton. Duurzaamheid voegt een nieuwe dimensie toe die innovaties aanjaagt. Daarbij geldt niet óf duurzaam óf betaalbaar, maar beide. Ja, dat kan!’

‘DE ERA-FLAT VAN NU IS EEN KLEINSCHALIGE OPLOSSING VOOR BINNENSTEDELIJK GEBIED’

SAWA in Rotterdam

‘Paris proof’

Voorbeeld van zo’n duurzaam en toch betaalbaar project is SAWA in Rotterdam, het eerste circulaire, houten woongebouw van ruim vijftig meter hoog in Nederland. Met royale groene terrassen, goed voor de woonkwaliteit én biodiversiteit. Er komen 39 koopwoningen, vijftig woningen met een middenhuur en twintig huurwoningen in de vrije sector, een horecagelegenheid en een maatschappelijke voorziening. Alles volledig in Cross Laminated Timber (CLT) gebouwd met een minimum aan beton. Dat zorgt voor een lagere CO²-uitstoot en het behalen van (inter)nationale klimaatdoelen.

Een ander duurzaam voorbeeldproject is de flat Aquarius in Amstelveen. ‘Tijdens een ingrijpende renovatie hebben we de flatgebouwen gestript en opgetopt’, vertelt Heijdra. ‘Ze kregen een extra bouwlaag van hout. Deze duurzame oplossing laat goed zien hoe we meer woningen kunnen creëren binnen de al bestaande woningvoorraad.’

Heijdra merkt dat de noodzaak voor duurzame keuzes soms nog te weinig wordt gevoeld. ‘Bouwondernemingen zeggen vaak: ‘Onze opdrachtgevers vragen er niet om.’ Maar dat doet er niet toe. In 2030 móeten gebouwen Paris Proof zijn.’

Al ligt de focus vooral op ‘gezonde wereld’, ook de andere koersbepalers kunnen rekenen op blijvende aandacht en een vernieuwde invulling door de ERA-directie. Die streeft met de koersbepaler ‘gelukkige mensen’ ernaar een aantrekkelijke en relevante werkgever te zijn bij wie mensen zich thuis voelen en zich kunnen ontwikkelen. De tevredenheid – ‘ik heb het liever over bevlogenheid’ – van medewerkers wordt dan ook jaarlijks gemeten. Ook vakmanschap en veiligheid krijgen aandacht; er bestaan plannen voor een eigen vakschool.

Aquarius in Amstelveen

Positieve impuls

Als het gaat om ‘goed wonen’ blijft ERA Contour dicht bij zijn wortels: goede, betaalbare woningen bouwen voor iedereen. De woningnood is in ernst vergelijkbaar met die van zestig jaar geleden, maar de oplossing verschilt en ligt in nieuwe concepten, zoals De ERA-flat van NU en Pay it Forward. Heijdra: ‘Bouwen in de weilanden kan niet meer. De ERA-flat van NU is dan ook een kleinschalige oplossing voor binnenstedelijk gebied. Een complex van ongeveer vijf bouwlagen met maximaal vijftig woningen, ingepast op plekken die wel wat liefde kunnen gebruiken. In Carnisse, een deelgebied in Rotterdam-Zuid, komt de eerste ERA-flat van NU te staan. Die geeft ook de omgeving een positieve impuls.’

Het uitgangspunt bij Pay it Forward is collectieve waardecreatie. Bewoners van een betaalbaar nieuwbouwproject vervullen hierin een sleutelrol. Zij worden lid van de bewonersvereniging en vanuit deze community voorzien zij blijvend en duurzaam in betaalbare koopwoningen. Hoe? ‘Door hun woning bij verhuizing via de bewonersvereniging te verkopen voor een vooraf afgesproken prijs’, vertelt Heijdra. ‘Rekening houdend met de inflatie biedt deze bewonersvereniging de woning eerst te koop aan onder haar leden. Is daar geen interesse dan komt ze voor diezelfde betaalbare prijs op de markt en krijgt de bewonersvereniging een nieuw lid. Zo blijven deze woningen ook voor latere bewoners betaalbaar. Tegelijkertijd bouwen we volop aan die betaalbare, duurzame woningen in The Orchard in Rijswijk. Hier komen ruim vijfhonderd woningen in een groen stedelijk milieu.

The Orchard in Rijswijk

Mi Oso in Amsterdam

‘DUURZAAMHEID VOEGT EEN NIEUWE DIMENSIE TOE DIE INNOVATIES AANJAAGT’

Blijven leren

Klantgericht denken, zit er bij ERA Contour vanaf de oorsprong al in. Met de ervaring dat het altijd beter kan, en vanwege het zestigjarige jubileum in het vooruitzicht, keert het de komende tijd terug naar een aantal van zijn voormalige projecten. ‘Daar praten we met bewoners en andere betrokkenen hoe het er nu is.’ Een werkwijze die de ontwikkelende bouwer al vaker toepaste, zoals in de Schiedamse Wetenschappersbuurt. ‘Ik werkte hier net toen bleek dat deze buurt helemaal onderaan de leefbaarheidsmonitor stond. Zoals gebruikelijk zochten we contact met de bewoners om hun wensen in kaart te brengen. Dat verliep moeizaam, omdat zij nauwelijks Nederlands spraken. Daarom bezochten we een basisschool in de wijk en gingen we in gesprek met de kinderen. Die konden prima vertellen waar ze zich niet prettig voelden en wat ze juist wel fijn vonden in hun buurt. Nuttige informatie en het leuke was dat via de kinderen ook de ouders betrokken raakten bij de plannen. Zo steeg de buurt al op de leefbaarheidsmonitor nog voordat wij concreet met de vernieuwing waren begonnen. Na de stadsvernieuwing keerden wij terug naar de wijk. We vonden het toen toch te steenachtig en besloten de buurt ook te vergroenen. Dat typeert ons: wij zijn nooit klaar. Ook als projecten zijn opgeleverd keren we na een poosje terug om te kijken hoe het functioneert en of bewoners nog tevreden zijn. We willen blijven leren en kijken vooruit: wat gaat er goed en wat kan volgende keer beter?’

Persoonlijke vragen Jeroen Heijdra, Directievoorzitter ERA Contour