VG Visie Daily #105: Duurzaamheid gaat over samenwerken en niet telkens opnieuw het wiel uitvinden

Annemarie van Doorn zet zich al jaren in voor verduurzaming in de gebouwde omgeving. Met haar jarenlange ervaring als directeur van het Dutch Green Building heeft ze grote stappen gezet, maar ze ziet ook de uitdagingen van dit moment. In dit gesprek deelt Van Doorn haar inzichten over wat er nodig is om écht duurzaam te werken en hoe belangrijk het is om alle lagen van de maatschappij hierin mee te nemen.

Als je terugkijkt op de afgelopen jaren bij Dutch Green Building waar je eerder dit jaar stopte, waar ben je dan het meest trots op?

‘Trots is een moeilijk woord, maar ik vind wel dat we verduurzaming op de kaart hebben gezet….plus dat we het hebben omgezet naar concrete actie. Toen ik jaren geleden begon, was er weinig tot geen aandacht voor duurzaamheid in de vastgoedwereld. Er waren geen duidelijke doelen en er was geen samenhang in de initiatieven. We zijn begonnen met bijna niets, maar hebben een netwerk van mensen en organisaties opgebouwd die zich samen inzetten voor verduurzaming. Dat het nu zo’n grote impuls heeft gegeven aan de sector, daar ben ik ontzettend blij mee.’

Je werkt nu ook mee aan het opzetten van de Belgische Green Building Council. Hoe verloopt dat?

‘Dat is weer vanaf nul beginnen, maar het is mooi om te zien hoe gemotiveerd de partijen daar zijn. Natuurlijk zijn er ook ‘ja-maar-vragen’ als: ‘Waarom nu?’ of ‘De overheid doet toch ook al genoeg?’, maar zodra je een gezamenlijk doel stelt en mensen de juiste kennis en middelen geeft, zie je dat motivatie groeit. Het was ook in Nederland zo: zodra je de weg wijst en mensen faciliteert, gaan ze stappen zetten.’

Is er veel verschil in de manier waarop duurzaamheid nu wordt aangepakt in vergelijking met toen je begon?

‘Ja, absoluut. In het begin was verduurzaming nog iets voor de koplopers; partijen met budget en tijd om het te doen. Maar als je echt een duurzame samenleving wilt opbouwen, moet je zorgen dat iedereen mee kan doen. Daar ligt nu mijn focus als een van de founders van de Social Value Foundation (samen met Nicole Maarsen, red.): verduurzaming praktisch en toegankelijk maken voor alle partijen. Met focus op mensen, gezondheid en sociale innovatie. Dit is de tijd van doen.’

Hoe maak je verduurzaming praktisch en toegankelijk?

‘Ik merk dat er nog veel vaagheid is over wat verduurzaming precies inhoudt. Bijvoorbeeld in het maatschappelijk vastgoed, zoals gebouwen van gemeenten en scholen, weten veel partijen niet precies wat ze moeten doen om die te verduurzamen. Het begint al bij basale vragen: wat zijn de eisen, hoe financier je het, en welke stappen moet je concreet nemen? Het is nodig een handleiding te creëren die verduurzaming van A tot Z uitlegt en handelingsperspectief biedt. Als alle partijen dezelfde stappen volgen, wordt verduurzaming goedkoper en haalbaarder voor iedereen.’

Wat is volgens jou de grootste uitdaging voor bedrijven en gemeenten op dit moment?

‘Veel bedrijven en gemeenten willen wel verduurzamen, maar ze weten niet waar ze moeten beginnen. Er zijn talloze initiatieven en richtlijnen, maar voor veel bedrijven, met name mkb’ers, is het moeilijk om alles bij te houden en door te voeren. De top van de sector weet de weg wel, maar het peloton en de achterblijvers hebben hulp nodig. Door praktische tools, kennis en financiële steun beschikbaar te stellen, kun je verduurzaming voor iedereen toegankelijk maken.’

Zie je weerstand vanuit de overheid, zeker nu er een rechtse regering is met focus op economische groei?

‘Er zijn altijd politieke veranderingen die invloed hebben op duurzaamheid. Wat ik belangrijk vind, is dat we verduurzaming niet als iets ingewikkelds of slechts als een businessmodel zien. Maak het niet te vaag; maak het praktisch. Als verduurzaming helder en concreet is, dan zie je ook dat iedereen het begrijpt en het makkelijker kan omarmen. Daarnaast moeten we verduurzaming benaderen als een integraal onderdeel van economische ontwikkeling. Dat we nu een rechts kabinet hebben, is voor mij juist een motivatie om te kijken wat we wél kunnen bereiken.’

Hoe voorkom je dat duurzaamheid slechts een modewoord wordt, iets wat vooral mooi staat in jaarverslagen?

‘Ik begrijp dat cynisme, maar ik ben van mening dat we juist nu de handen ineen moeten slaan. Verduurzaming moet méér zijn dan mooie woorden. Het gaat om concrete stappen, waarbij bijvoorbeeld ook sociale initiatieven zoals wooncoöperaties (niet te verwarren met een woningcorporatie, red.) meer ruimte krijgen. Die vorm van samenwerken geeft mensen zelf de regie over hun woonomgeving en maakt verduurzaming heel direct. Dat vind ik heel belangrijk. We moeten verduurzaming vanuit de praktijk benaderen en barrières wegnemen voor initiatieven die écht bijdragen.’

Je noemde net wooncoöperaties als een goed voorbeeld. Kun je uitleggen waarom dat volgens jou zo belangrijk is?

‘Particuliere duurzame initiatieven zijn een mooi voorbeeld van hoe je mensen zelf de regie geeft en een gevoel van eigenaarschap creëert. Mensen willen tegenwoordig zelf nadenken over hoe ze willen wonen en hoe ze dat duurzaam kunnen doen. Maar gemeenten zijn vaak huiverig om met groepen in plaats van projectontwikkelaars samen te werken. Toch zijn dit de initiatieven die op de lange termijn echt waarde toevoegen, zowel sociaal als economisch.’

Wat wil je doorgeven aan de jongere generatie die nu bezig is met duurzaamheid?

‘Mijn advies is: kijk goed naar wat er al is. Duurzaamheid gaat over samenwerken en niet telkens opnieuw het wiel uitvinden. Er zijn al zoveel initiatieven en kennis beschikbaar; bouw daarop voort. En blijf positief! Natuurlijk zijn er genoeg uitdagingen en soms voelt het als een hele weg om vooruitgang te boeken, maar het kán echt. Hou het simpel en praktisch, zodat verduurzaming niet alleen haalbaar wordt voor een selecte groep, maar voor iedereen.’

En wat geeft jou persoonlijk energie om door te gaan in dit veld?

‘Ik vind het heel waardevol om mijn ervaring door te geven en andere generaties te inspireren. Het motiveert me om mensen met goede ideeën te ondersteunen en verduurzaming echt mogelijk te maken. Ik hoop over een paar jaar terug te kunnen kijken op concrete resultaten die we samen hebben bereikt. Het gaat erom dat we in de toekomst kunnen zeggen: kijk, deze stappen hebben we gezet, en nu is het aan de volgende generatie om hierop voort te bouwen.’