VG Visie Daily #129: ‘Nederland is meer dan alleen de Randstad’

Marieke Wijen-Nass zit namens de BBB in de Tweede Kamer en houdt zich bezig met woningbouw. Haar ambitie? Jongeren weer aan een woning helpen en het geluid van het platteland laten horen in Den Haag.

Je bent sinds een half jaar Tweede Kamerlid. Hoe bevalt dat?

‘Fantastisch! Het is een eer om dit werk te mogen doen. Ik geniet er elke dag van en voel een grote verantwoordelijkheid om het geluid van de regio te laten horen in Den Haag. Vaak wordt er vanuit de Randstad naar Nederland gekeken, terwijl de problemen buiten de stad net zo urgent zijn.’

Woningbouw is een van je speerpunten. Hoe groot is het probleem in de regio?

‘Heel groot. In veel dorpen is de woningmarkt op slot. Jongeren willen graag blijven, maar er is simpelweg geen aanbod. In mijn eigen regio, Zuid-Limburg, werd het zelfs een krimpgebied genoemd en daardoor werd er nauwelijks gebouwd. Terwijl de praktijk uitwees dat er helemaal geen sprake was van krimp, maar juist van een gebrek aan doorstroming. Senioren kunnen geen passende woning vinden, waardoor gezinswoningen niet vrijkomen en jongeren noodgedwongen vertrekken. Dit patroon zie je overal in Nederland, van Zeeland tot Groningen.’

Wat betekent dit voor de dorpen?

‘Als jongeren vertrekken, raakt de leefbaarheid in het gedrang. Verenigingen lopen leeg, basisscholen sluiten en voorzieningen verdwijnen. Dat maakt dorpen steeds minder aantrekkelijk om in te wonen. Het is een vicieuze cirkel die we moeten doorbreken.’

Hoe wil je dat aanpakken?

‘Allereerst door ervoor te zorgen dat we ook in dorpen en kleinere gemeenten gaan bouwen. De focus ligt nu te veel op de grote steden. Ik begrijp dat daar veel woningen nodig zijn, maar we moeten het landelijke gebied niet vergeten. Daarom heb ik bij de begrotingsbehandeling een motie ingediend om de bouw van jongerenwoningen in de regio’s te stimuleren. We moeten echt in actie komen.’

Zijn er specifieke maatregelen nodig?

‘Ja, bijvoorbeeld betere doorstroming. Veel ouderen willen best verhuizen, maar er zijn te weinig seniorenwoningen. Als je daar meer van bouwt, komen er vanzelf gezinswoningen vrij. Ook is het belangrijk dat er minder bureaucratie komt rondom bouwprojecten. Gemeenten in landelijke gebieden hebben vaak beperkte ambtelijke capaciteit, waardoor vergunningstrajecten vertraging oplopen. Ik vind dat het Rijk en de provincies daar een grotere rol in moeten spelen.’

Je komt zelf uit Limburg en hebt een andere blik dan veel collega’s uit de Randstad. Hoe merk je dat?

‘Het valt me op dat veel beleidsmakers en Kamerleden de wereld bekijken vanuit een Randstedelijke bril. In Den Haag lijkt het soms alsof alles om Amsterdam, Rotterdam en Utrecht draait. Maar Nederland is zoveel groter dan de Randstad. Ik woon in Limburg en merk dagelijks wat er daar speelt. De problemen in de regio zijn anders dan in de stad: het gaat niet alleen om woningtekort, maar ook om voorzieningen, openbaar vervoer en economische kansen. Als je die regio’s niet ondersteunt, blijven ze achter. Dat besef wil ik in Den Haag versterken.’

Wat betekent dat concreet?

‘Bijvoorbeeld door te pleiten voor gerichte investeringen in woningbouw in de regio. Maar ook voor een betere infrastructuur. Als je wil dat mensen in Limburg blijven wonen en werken, moet je ervoor zorgen dat ze ook goed kunnen reizen. De treinverbindingen met de Randstad en buurlanden moeten beter, net als de digitale infrastructuur. Het zijn zulke dingen die meespelen in de keuze waar mensen zich vestigen.’

Veel projectontwikkelaars vinden bouwen in de regio niet rendabel. Hoe los je dat op?

‘Dat klopt, maar we kunnen als overheid meer doen om bouwen aantrekkelijker te maken. Bijvoorbeeld door subsidies of door als overheid locaties aan te wijzen waar ontwikkeling gestimuleerd wordt. Het kan niet zo zijn dat alleen de markt bepaalt waar we bouwen. Daarnaast moeten we oog hebben voor alternatieve woonvormen, zoals het ombouwen van leegstaande boerderijen of bedrijfspanden tot woningen. Er is vaak meer mogelijk dan gedacht, maar we moeten het wel actief stimuleren.’

Zie je al verbeteringen?

‘Er komt steeds meer aandacht voor woningbouw in de regio, maar we zijn er nog lang niet. Er moet meer regie komen. We kunnen het niet volledig aan gemeenten overlaten, want sommige gemeenten hebben simpelweg de kennis en capaciteit niet om grote bouwprojecten op te zetten. Ook is er nog te veel regelgeving die projecten vertraagt.’

Een ander groot probleem is de lange doorlooptijd van woningbouwprojecten. Hoe kijk jij daarnaar?

‘Dat is een van de grootste frustraties. Een project opstarten kan tien jaar duren! Dat moet sneller. Procedures moeten efficiënter en bezwaarprocedures moeten worden ingeperkt. Natuurlijk moet er ruimte zijn voor inspraak, maar het kan niet zo zijn dat één persoon een heel project jarenlang tegenhoudt. Daarnaast moet de rechterlijke macht beter bemand worden, want veel zaken liggen daar onnodig lang te wachten.’

Er is veel kritiek dat Nederland niet meer aantrekkelijk is voor investeerders. Is dat terecht?

‘Ja, dat speelt zeker mee. De regels voor beleggers zijn de laatste jaren flink aangescherpt. Dat was deels terecht, maar we moeten ervoor zorgen dat de investeringsbereidheid niet helemaal verdwijnt. Zonder investeerders wordt er minder gebouwd en dat is het laatste wat we willen.’

Wat hoop je over drie jaar bereikt te hebben?

‘Ik hoop dat we een beweging in gang hebben gezet waarbij er niet alleen in de steden, maar ook in de regio’s gebouwd wordt. Dat er meer woningen beschikbaar zijn voor jongeren en dat procedures aanzienlijk zijn verkort. Kortom: dat we eindelijk stappen hebben gezet om de woningmarkt vlot te trekken. Ik hoop ook dat er meer besef komt in Den Haag over de specifieke problemen van de regio’s. Want Nederland is meer dan alleen de Randstad, en dat mag in het beleid veel beter terugkomen.’

Persoonlijke vragen Marieke Wijen-Nass, Tweede Kamerlid voor de BBB

WAT IS HET BESTE ADVIES OOIT?
‘Blijf altijd jezelf.’
WAAR BEN JE HET MEESTE TROTS OP?
‘Dat ik, afkomstig uit een kleine gemeente in het zuiden van het land, de regio mag vertegenwoordigen in Den Haag.’
WELK BOEK IS JE ALTIJD BIJGEBLEVEN?
‘Harry Potter, alle delen. Die heb ik verslonden.’
WELKE FILM OF SERIE MAAKTE INDRUK?
‘Flikken Maastricht, opgenomen in het zuiden van het land.’
WELKE SPORT DOE JE?
‘Skiën, wandelen.’
WAT IS JE FAVORIETE STAD?
‘Maastricht.’
HOE LAAT STA JE OP?
‘07.30 uur (maar op dinsdag gaat de wekker om 05.00 uur).’
WAT IS JOUW FAVORIETE VAKANTIEBESTEMMING?
‘Italië.’
WAT IS HET BESTE RESTAURANT? 
‘Thuis. Na een lange week in Den Haag is het heerlijk om, samen met mijn man, lekker te kunnen koken onder het genot van een glas wijn.’
WAT IS JOUW MOTTO?
Pluk de dag.
WIE IS JOUW VOORBEELD EN WAAROM?
‘Ik heb niet persé één voorbeeld, maar mensen met een positieve levensinstelling en mensen die het lef hebben een stap naar voren te doen, inspireren mij altijd.’