VG Visie Daily #34: Van de voorjaarsnota moet de vastgoedsector het niet hebben

Het demissionaire kabinet trekt niet of nauwelijks extra geld uit voor woningbouw en gebiedsontwikkeling. Er gaan extra miljarden naar Oekraïne, defensie en vluchtelingenopvang, maar van de honderden miljoenen voor nieuwbouw en verduurzaming komt het leeuwendeel uit bestaande potjes. Dat blijkt uit de gisteren gepresenteerde Voorjaarsnota.

Kabinet Rutte IV is in zijn demissionaire status het meest missionair sinds zijn aantreden begin 2022, grapte politiek commentator Kees Boonman dit weekend bij radioprogramma MAX Nieuwsweekend. Vooral de laatste weken volgt het ene na het andere belangrijke politieke besluit. Dan wordt er 1,8 miljard euro uitgetrokken voor Eindhoven Brainport of gaat er 1 miljard euro extra militaire steun naar Oekraïne. De formerende partijen zijn hier allerminst van gediend. Met name PVV en BBB zijn verontwaardigd dat er geld wordt uitgetrokken voor zaken waar zij zacht gezegd geen voorstander van zijn.

Boze Wilders

Bij de presentatie van de Voorjaarsnota door minister Van Weyenberg van Financiën op 15 april stond PVV-leider Geert Wilders dan ook weer op zijn achterste benen. Dit en volgend jaar gaat er ruim 1 miljard euro extra naar de opvang van asielzoekers, laat het kabinet weten. Dat geld is vooral bestemd voor dure noodopvang in hotels en grote schepen maar ook in wooncontainers en bestaande crisisopvang. Wilders vindt dat de regering hiermee ‘over zijn graf’ regeert en zal het beleidsvoorstel in de Tweede Kamer aanvechten. Begin dit jaar verhoogde het demissionaire kabinet het asielbudget al met 600 miljoen euro. Zowel BBB als PVV accepteren evenmin dat tot en met 2026 4,4 miljard euro voor Oekraïne wordt uitgetrokken.

Het extra geld slaat geen gat in de overheidsbegroting. Integendeel, de overheidsfinanciën staan er in 2024 zelfs met de extra uitgaven beter voor dan op Prinsjesdag in september 2023 werd verwacht. Dat is te danken aan een iets betere economie en aan reeds gereserveerd geld dat niet kon worden uitgegeven. Zo blijft het begrotingstekort dit jaar staan op 2,5 procent van het bruto binnenlands product. Volgend jaar komt dat uit op 2,8 procent, wat nog onder het in Brussel afgesproken maximum van 3 procent. De staatsschuld zal eind dit jaar 47,2 procent van het bbp bedragen en in 2025 oplopen naar 49,3 procent.

‘EXTRA GELD NAAR DE VOORFINANCIERING VAN ONRENDABELE GRONDEXPLOITATIES VAN WONINGBOUWONTWIKKELINGEN’

Onrendabele top

Hoewel duidelijkheid over de wet betaalbare huur uitblijft, wordt er wel met tientallen miljoenen gestrooid om nieuwbouwprojecten betaalbaar en duurzaam te maken. Dat extra geld is echter afkomstig van de al bestaande woningbouwimpuls. Zo gaat er 85,7 miljoen euro extra naar de voorfinanciering van het publieke tekort in grondexploitaties van woningbouwontwikkelingen. Binnenlandse Zaken gaat ook de directie woningbouw uitbreiden. Het budget voor het Fonds betaalbare koopwoningen wordt daarom verhoogd met 30 miljoen euro. BZK ontvangt dit jaar ook 19 miljoen euro om de markt voor bio based-bouwen te stimuleren. De stimuleringsmiddelen woningcoöperaties worden aangevuld met 30 miljoen euro. Ook gaat er 20 miljoen euro naar de realisatie van extra studentenwoningen.

Grotere directie Bouw

Het Rijk neemt meer regie op de volkshuisvesting en hiervoor moet zowel beleid ontwikkeld als woningen gerealiseerd worden. Daartoe wordt de directie Bouw van Binnenlandse Zaken fors uitgebreid. BZK zet 40 miljoen euro in van de woningbouwimpuls om meerjarig zestig fte aan te trekken. Ook dat bedrag is afkomstig van de woningbouwimpuls. Nieuw geld zou er komen in de vorm van een doorbouwgarantie van 175 miljoen euro, wat verzekeraars met 500 miljoen zouden moeten aanvullen. Het kabinet vindt dit instrument echter te risicovol en onvoldoende om de woningproductie effectief te steunen. Minister Hugo de Jonge gaat wel onderzoeken of die 175 miljoen gebruikt kan worden voor een doorbouwfaciliteit. Hierover wordt de Tweede Kamer voor de zomer geïnformeerd.

‘HET KABINET VINDT EEN DOORBOUWGARANTIE TE RISICOVOL EN ONVOLDOENDE OM DE WONINGPRODUCTIE EFFECTIEF TE STEUNEN’

Verduurzaming

Veel extra geld gaat er wel naar woningrenovatie en schadevergoeding in Groningen. Het kabinet wil voor getroffen bewoners in het aardbevingsgebied 500 miljoen euro extra beschikbaar stellen. Voor de verduurzaming en isolering van woningen in Groningen en Noord-Drenthe wordt in 2025 49 miljoen euro uitgetrokken. Voor het Nationaal Isolatieprogramma wordt tot en met 2030 nog eens 250 miljoen beschikbaar gesteld. Het kabinet wil gemeenten ook steunen om meer betaalbare koopwoningen te realiseren.

De Stimuleringsregeling Flex- en Transformatiewoningen (SFT) wordt ook met 20 miljoen euro verhoogd. Deze woningen zullen bestemd zijn voor ontheemde Oekraïners, statushouders en woningzoekenden met urgentie. Verder trekt het kabinet de knip voor de verduurzaming van maatschappelijk vastgoed. Zo gaat er 75 miljoen euro de Regionale energiefondsen, het Nationaal Restauratiefonds en het BNG duurzaamheidsfonds. Daarnaast is 50 miljoen euro bestemd voor de programmatische aanpak van maatschappelijk vastgoed en 37 miljoen euro voor de subsidieregeling verduurzaming maatschappelijk vastgoed (DUMAVA).

‘ALS RUTTE STRAKS NAVO-BAAS IS WORDT WILDERS’ ONDERHANDELINGSPARTNER YEŞILGÖZ DEMISSIONAIR MINISTER-PRESIDENT’

Minister-president Yeşilgöz

Het kabinet zelf noemt bij monde van minister Van Weyenberg de voorjaarsnota ‘terughoudend’. Met de maatregelen borduurt de regering enerzijds voort op het coalitieakkoord en anderzijds doet het wat ‘noodzakelijk’ is, zoals het extra geld voor Oekraïne en de chipsector in regio Eindhoven. Bovendien is publicatie van de voorjaarsnota met twee maanden vervroegd, juist om de formerende partijen financiële helderheid te verschaffen. Dat de partijen nu zelf niet aan zet zijn, ligt niet aan Rutte IV maar aan hun voortslepende en moeizame formatiegesprekken. Als het in hetzelfde tempo doorgaat, is Mark Rutte straks NAVO-baas en VVD-leider en onderhandelingspartner Yeşilgöz demissionair minister-president. Dat zal Wilders wellicht nog minder bevallen.